کلانشهر: اصلاح قانون سربازی نیاز به کار جدی دارد و باید قوانین قدیمی دوباره بازنگری شوند. مدل سربازی در واقع منطبق با واقعیت‌ها پیش نرفته و می‌توان گفت یک مدل ناکارآمد برای جوانان کشور است. این ادعا طبق گفته نمایندگان مجلس بر اساس تعداد آمار سرباز فراری در کشور و حتی به دلیل تأخیر در ازدواج و به دنبال آن کاهش جمعیت قابل اثبات است.

طرح اصلاح سربازی اجباری مدتی است که بعد از بررسی در مرکز پژوهش‌های مجلس، مطرح شده و با اما و اگرهای بسیاری روبرو است که رکن اصلی این طرح تبدیل سربازی اجباری به سربازی اختیاری و البته با حقوق و مزایای بیشتر است.

برای بررسی بیشتر این موضوع گفت‌وگویی را با ابوالفضل ابوترابی، نماینده مردم نجف آباد، تیران و کرون در مجلس شورای اسلامی به عنوان پیشگام این طرح انجام دادیم که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید:

آیا این طرح سربازی موضوع «اجباری» را به «اختیاری» تبدیل کرده است؟

این طرح ترکیبی از اختیاری و حرفه‌ای شدن است که حقوق و مزایای لازم را سربازان نیز دریافت می‌کنند. درواقع کسانی که مایل به سربازی رفتن نیستند، پول به کسانی می‌دهند که سربازی می‌روند. البته در این طرح اساس اول، برآورد نیاز نیروهای مسلح است. زیرا کشور ایران در بین کشورهای ناامن واقع شده و مسئله امنیت برای آن جز واجبات است. در این طرح، سربازی بعد از دو سال به مدت ۵ سال ادامه خواهد داشت و با این کار به صورت حرفه‌ای سرباز تربیت و آموزش دیده می‌شود. زیرا امروزه جنگ تجهیزات جدید و پیشرفته‌ای دارد و ما نیاز داریم که سربازان در این امر خبره و کارآمد شوند.

با اختیاری کردن سربازی چگونه نیاز به سرباز را تأمین می‌کنید؟

به طور میانگین هر سال ۴۰۰ نفر سرباز نیاز داریم. مازاد بر نیاز نیروهای مسلح را اختیاری می‌کنیم و همچنین سربازی را از دو سال به ۵ سال افزایش می‌دهیم. در واقع اگر ۸۰ هزار نفر در سال نیروی انسانی بگیریم، حدود ۳۷۰ نفر نیروی مازاد سرباز داریم. البته دوره سه ماه آموزشی سربازی برای پسران اجباری است و مابقی را تا سن ۵۰ سالگی به صورت پرداخت پول به سربازهایی که جذب سربازی می‌شوند، می‌گذرانند.

آیا افرادی که در مدت ۵ سال سرباز هستند به استخدام سپاه و یا ارتش درمی‌آیند و از استخدام مشاغل دولتی منع می‌شوند؟

حقوق سربازان در واقع ۹۰ درصد حقوق افراد رسمی با تمام امکانات خواهد شد. بنابراین باید کامل در اختیار یگان مربوطه باشند، مانند نیروهای مسلح و نمی‌توانند شغل رسمی دیگری داشته باشند. اما می‌توانند علاقه‌مندی‌های دیگر خود را مانند مشاغل کشاورزی، هنری و… ادامه دهند.

میزان دستمزد افرادی که سربازی را به مدت ۵ سال ادامه دهند چه مقدار است؟

ببینید برای مثال حقوق یک افسر درجه دار به سوابق، تعداد فرزندان، وضعیت تأهل و.. بستگی دارد و حقوق یک کادر اداری به سرباز پرداخت می‌شود. از سویی دیگر خدمت در مرز و یا در شهر نیز در پرداخت حقوق آنها تأثیر دارد.

افرادی که سربازی نمی‌روند باید چه مقدار پرداخت کنند؟

آن فردی که باید تا سن ۵۰ سالگی حقوق پرداخت کند بستگی به خدماتی است که دریافت می‌کند؛ به عبارتی اگر بیشتر خدمات بگیرد باید درصد بیشتری بدهد. برای مثال کسی که سفر خارجی دارد باید ۵۰ درصد عوارض خروج را به این امر اختصاص دهد و یا کسانی که خرید و فروش ماشین و مسکن دارند، بیشتر باید عوارض برای تأمین امنیت بدهد. اما کسی که در روستا و مناطق محروم است و یک منزل خرید و فروش کند و یا سفر خارجی نداشته باشد، عوارض تأمین امنیت کمتری پرداخت می‌کند. بنابراین پرداختی‌ها بر اساس عدالت است.

تفاوت سربازی خریدن و پرداخت عوارض امنیت چیست؟

خرید سربازی بین فقیر و غنی تفاوت قائل نمی‌شوید. همچنین شخص خودش هزینه سربازی نرفتن را پرداخت می‌کند؛ اما خرید سربازی را بیشتر والدین تقبل می‌کنند که بابت خرید سربازی پسرشان پول‌های هنگفتی را پرداخت کنند. در این طرح اگر فردی خدمات دریافت می‌کند باید مالیات امنیت خود را بپردازد و البته مانعی هم برای ادامه فعالیت خود در زندگی روزمره نخواهند داشت و حتی قادر به کاندید شدن در انتخابات هم هست.

این طرح در چه وضعیتی و زمان اجرای آنچه زمانی است؟ موانع تصویب این طرح چیست؟

متأسفانه برخی از مسئولان حاضر به مناظره نمی‌شوند و اختلاف نظر در این موضوع بسیار است. طرح در حال حاضر به دلیل بودجه معطل مانده اما فشار ستاد کل نیروهای مسلح بر اعضای کمیسیون امنیت ملی بسیار است و قول داده‌اند که بعد از عید جلساتی برای بررسی آن برگزار شود. اگر ستاد کل نیروهای مسلح همراهی نکند بعید می‌دانم که این طرح تصویب شود.

تصویب این طرح چه مزایایی به همراه خواهد داشت؟

امروزه بزرگترین مانع ازدیاد جمعیت، سربازی است بنابراین مسئولان مربوطه برای لبیک گفتن به سفارش رهبری مبنی بر موضوع جمعیت بهتر است که با این طرح همراهی کنند. از سوی دیگر برای رفع معضل سرباز فراری که در حال حاضر ۳ میلیون سرباز فراری و غایب در کشور داریم که با این طرح رفع خواهد شد. همچنین این قانون نظام وظیفه فعلی یک کارخانه ضد نظام راه اندازی کرده و مردم حاضر به تمکین این قانون نیستند. بنابراین بهتر است که طرح به مرحله تصویب و اجرایی برسد.

انتقاد نیروهای مسلح از طرح مجلس برای سربازی

اما این طرح مجلس با انتقاد شدیدی از سوی نیروهای مسلح همراه بوده است. مقامات نظامی می گویند بررسی این طرح در صلاحیت مجلس نیست.

سردار موسی کمالی، مشاور عالی قرارگاه مرکزی مهارت‌آموزی سربازان نیروهای مسلح درباره تجدیدنظر در مدل خدمت سربازی گفت: «یک بحث پیچیده نظامی است و باید فرماندهان عالی‌رتبه نیروهای مسلح و استراتژیست‌های نظامی در این موضوع نظر بدهند. همچنین این بحث‌ها باید در جلسات تخصصی با حضور مسئولین دفاعی و امنیتی کشور مطرح شود نه در توییتر و با اطلاعات و آمار ضعیف و اشتباه.»

او از سخنان ابوترابی انتقاد کرد و گفت: “آمار ۳ میلیون مشمول غایب، به‌طور ناگهانی پدید نیامده و برای غایبان یک سال و ۲ سال و حتی ۱۰ سال اخیر نیست. این میزان مربوط به تعداد غایبینی است که متولد سال‌های ۱۳۵۵ تا ۱۳۸۲ هستند؛ یعنی ۳ میلیون مشمول غایب طی حدود ۲۶ سال. بنابراین آمار ۳ میلیون غایب، به‌طور دفعی و در یک بازه زمانی کوتاه پدید نیامده است. لذا آمار میلیونی غایبان، پدیده جدیدی نیست.”

به عقیده سردار کمالی حذف برخی محدودیت‌های برای مشمولان سربازی همچون محدودیت در دریافت گواهینامه رانندگی در افزایش غیبت مشمولان موثر بوده است.

او به کمپین‌ها و کارزارهای به راه افتاده در فضای مجازی هم واکنش نشان داد و گفت: «اینکه از سوی برخی جوانان در فضای مجازی این جو ساخته شود که دیگر دوران سربازی وظیفه‌ای به‌سر رسیده است و جوانانی هم که با این جو روبه‌رو می‌شوند، خوش‌شان بیاید و آفرین و بارک‌الله بگویند، نمی‌تواند گامی جدی برای بهینه کردن دوران خدمت باشد.»

سردار کمالی معتقد است تغییر مدل خذمت سربازی شبیه به “حذف کنکور” است. به عقیده او “همانطور که برگزاری یا حذف کنکور، هر کدام دارای مزایا و معایبی است؛ باقی ماندن خدمت دوره ضرورت به شیوه فعلی یا داوطلبانه شدن آن هم، هر کدام مزایا و معایبی دارد.”

او تاکید کرد: «بحث تغییر مدل سربازی و داوطلبانه شدن سربازی هم اگر بخواهد تثبیت و اجرا شود و منابع آن تامین شود، مانند حذف کنکور سال‌ها طول می‌کشد و اتفاقی نیست که بتواند با یک تصمیم در عرض چندماه یا چند سال عملیاتی شود؛ ضمن اینکه تصمیم‌گیری درباره سربازی که به مسائل دفاعی و امنیتی ربط دارد، موضوع مهم‌تری از کنکور هم محسوب می‌شود و نیازمند تصمیم‌گیری در سطوح عالی دفاعی و نظامی است.”

در همین رابطه سهراب گیلانی، نماینده مجلس یازدهم که از فرماندهان سابق سپاه‌پاسداران و معاون بسیج کل کشور بوده است، تصمیم‌گیری درباره پیشنهاد برچیده شدن سربازی اجباری در ایران به‌معنای داوطلبانه شدن سربازی را در صلاحیت فرمانده معظم کل قوا و نیروهای مسلح دانست.

او به همشهری گفت: «درست است که خدمت سربازی در تعداد قابل توجهی از کشورها اجباری نیست اما وقتی رفع اجباری بودن خدمت سربازی بخواهد برای ایران تجویز شود، باید دید که آیا زیرساخت‌های این کار آماده شده است؟ که البته بعید می‌دانم. اینکه کل نیروهای نظامی را بخواهیم حرفه‌ای کنیم و همه مثل یک نیروی کادری به استخدام نیروهای مسلح دربیایند، به اعتباراتی نیاز دارد. آیا پیش‌بینی اعتبارات این کار بزرگ صورت گرفته است؟ یا پیشنهادهایی که در این‌باره مطرح‌ می‌شود صرفا در حد پیشنهاد تبلیغاتی و انتخاباتی است؟»