کلانشهر:فراخوان ششمین جشنواره ملی بررسی طنز معاصر - طنز پهلو ۶ -که در اواخر اردیبهشت امسال منتشر شده بود ،به گفته یوسف نیک انجام ،رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان فومن مورد استقبال فراوان دوست داران ادبیات طنز کشور قرار گرفته است؛ بطوریکه در مجموع بیش از یک هزار اثر از سراسر کشور به دبیرخانه این رویداد ارسال شد که ۷۲۴ اثر از این تعداد در بخش شعر طنز و ۴۲۳ اثر در بخش داستان کوتاه و نثر است.

وی در تازه ترین خبر از این جشنواره ملی اعلام کرد: رضا رفیع نویسنده و طنزپرداز برجسته کشور سرپرستی هیئت داوران ششمین جشنواره ملی نگاهی به طنز معاصر «طنزپهلو ۶» به یاد استاد کیومرث صابری فومنی را به عهده خواهد داشت.

 

تاکید وزیر ارشاد بر معرفی کیومرث صابری فومنی 

اردیبهشت ماه امسال بود که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دیدار صمیمانه با جمعی از فعالان عرصه طنز کشور از مرحوم صابری فومنی به عنوان طنزپردازی که درد و مشکلات مردم را به زبان طنز می نوشت یاد کرد و از موافقت خود با برگزاری جشنواره طنز رسانه ای خبر داد.

محمدمهدی اسماعیلی در آئین یادبود مرحوم صابری فومنی موسس مجله طنز گل آقا در جمع طنزپردازان کشور با اشاره به ویژگی‌های این فعال مطبوعاتی عرصه طنز، افزود: مرحوم صابری فومنی با زبان گویای طنز، مسائل مربوط به جامعه را مطرح می کرد.

وی اظهار داشت: برای انتقال مشکلات جامعه و وضعیت فعلی آن، زبان طنز زبانی گویا و رسا برای این مهم محسوب می شود.

اسماعیلی اضافه کرد: درجامعه ای زندگی می کنیم که کم و بیش با مشکلاتی روبرو هستیم و به نظر می رسد با زبان طنز می توان مسائل کشور را به خوبی بیان کرد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ابراز امیدواری کرد: با کمک دست اندرکاران مربوطه، در وزارت فرهنگ و ارشاد بتوانیم زمینه سازی و بسترسازی مناسبی برای معرفی هرچه بیشتر این طنزپرداز فقید کشور فراهم شود. 

 

بزرگداشت مفاخر اولویت است

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان نیز در دیدار با عوامل برگزاری جشنواره طنز پهلو ضمن تمجید از مفاخر بزرگ شهرستان فومن از جمله مرجع عالیقدر تشیع آیت الله بهجت فومنی (ره) کیومرث صابری فومنی (گل آقا) و شیون فومنی (شاعر) اظهار داشت: با توجه به برنامه ریزی صورت گرفته ، بزرگداشت مفاخر استان در قالب برگزاری همایش و جشنواره های فاخر ،اهم اولویت های این اداره کل را تشکیل می دهد.

رضا ثقتی افزود: با عنایت به تاکید رهبر معظم انقلاب بر اهمیت طنز فاخر و تمجید معظم له از استاد کیومرث صابری فومنی با عنوان سردمدار طنز فاخر پس از پیروزی انقلاب اسلامی وظیفه نهادهای فرهنگی از جمله فرهنگ و ارشاد اسلامی در این زمینه دو چندان شده است.

مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان گیلان ضمن تشکر از دست اندرکاران برگزاری ۵ دوره جشنواره طنز پهلو در شهرستان فومن زادگاه استاد کیومرث صابری فومنی خواستار برگزاری ششمین دوره این جشنواره با کیفیت و کمیت بالاتر و در تراز ملی شد.

 

فرم گرایی در عین تقلید ناپذیری

کیومرث صابری فومنی نویسنده‌ای فرم‌گرا بود و شیوه نگارش وی سهل، ممتنع و غیرقابل تقلید بود. صابری تحصیلات دبستانی خود را در فومن گذراند و پس از پایان تحصیلات ابتدایی به شاگردی در یک مغازه خیاطی پرداخت اما در اواخر مهر همان سال به اصرارِ مادر و دوستانش، تحصیل در دبیرستان را آغاز کرد. در ۱۶ سالگی (۱۳۳۶) در امتحان ورودی دانشسرای کشاورزی ساری که از شهرستان فومن فقط یک دانش آموخته را می‌پذیرفت، قبول شد.

۲ سال در آنجا تحصیل کرد و پس از قبولی در امتحانات در ۱۸ سالگی (۱۳۳۸) به عنوان معلم یک دبستان روستایی به «کَسما» از توابع صومعه‌سرا رفت و یک سال در آنجا معلم بود. سال بعد از آن (۱۳۳۹) به دهی به نام «کوچه چال» از توابع «ماکلوان» در نزدیکی فومن منتقل شد. او مدت یک سال، مدرسه چهار کلاسه آنجا را به تنهایی اداره می‌کرد.

فومنی در ۲۰ سالگی (۱۳۴۰) در رشته ادبی به طور متفرقه امتحان داد و دیپلم گرفت. همان سال در کنکور رشته سیاسی دانشکده حقوق دانشگاه تهران پذیرفته شد و همزمان با تدریس در دبستان و دبیرستان به تحصیل پرداخت. او جز چند ماهی در سال اول تحصیل که با دستگیری او در تظاهرات سیاسی دانشگاه تهران مقارن بود، در کلاس درس حاضر نشد و فقط موقع امتحانات به دانشگاه می‌رفت. با این حال پس از چهار سال (۱۳۴۴) توانست لیسانس حقوق سیاسی خود را از این دانشکده، دریافت کند و این در شرایطی بود که در ۱۳۴۱ خورشیدی پس از یک دوره برکناری از کار معلمی، دوباره و پس از محاکمه اداری، به کار معلمی برگشت و در دبستانی در فومن به تدریس پرداخت. او هر ماه یک بار به مدت ۲ روز به دانشکده می‌آمد تا جزوه‌های درسی را از دانشجویان دیگر بگیرد و از روی آن نسخه بردارد.

گل آقا و دوران شاعرانگی 

صابری نخستین شعرش را در ۱۴ سالگی هنگامی‌ که کلاس هشتم دبیرستان بود، برای درج در روزنامه دیواری مدرسه‌شان سرود که یک غزل هشت بیتی با عنوان یتیم بود. علت این نامگذاری مشخص بود. او می‌گفت: از چهارده سالگی تا شانزده سالگی جمعاً نه شعر سرودم که تمام آنها یا عنوان یتیم داشت یا درباره یتیم بود!

صابری در نخستین سال تحصیل در دانشکده (۱۳۴۰) در تظاهرات دانشجویی شرکت کرد و مضروب و دستگیر شد. گردن او از ضربات باتوم به شدت آسیب دیده بود. او شعری به طنز و سیاسی سرود و با امضای «گردن شکسته فومنی» برای توفیق ارسال کرد. پس از چاپ این شعر در چند شماره بعد توفیق، صابری به طنزنویسی کشیده شد.

او تا ۱۳۴۵ خورشیدی گاهی اشعاری برای توفیق می‌فرستاد. پس از تعطیلی توفیق، صابری به تدریس ادامه داد. او گهگاه اشعار جدی می‌سرود که جز به ندرت، چاپ نمی‌کرد. او بعدها مجموعه اشعار جدی‌اش را از میان برد چراکه معتقد بود، شاعر متوسطی است. او متوسط بودن را دوست نداشت.

 

گل آقا و مناصب سیاسی و مدیریتی

صابری پس از انقلاب و در زمان نخست‌وزیری شهید رجایی به مقام مشاورت فرهنگی و مطبوعاتی نخست‌وزیر منصوب شد. در زمان ریاست‌جمهوری شهید رجایی به مشاورت فرهنگی رئیس جمهوری رسید و تا زمان شهادت رجایی در این مسئولیت باقی بود و هنگام ریاست‌جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای در همان منصب ابقا شد.

مشاغلی که صابری از بعد از انقلاب برعهده داشته است، عبارتند از: عضو هیأت مؤسس انجمن موسیقی، مشاور وزیر مسکن و شهرسازی، مدیرکلی دفتر آموزش بازرگانی و حرفه‌ای وزارت آموزش و پرورش (۱۳۵۸ تا ۱۳۵۹)، تدریس در کلاس های حضوری دانشکده مکاتبه‌ای، تدریس در دانشکده روابط بین‌الملل،تدریس در مرکز اسلامی آموزش فیلمسازی، همکاری با معاونت امور بین‌الملل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان مشاور افتخاری (۱۳۶۳ تا ۱۳۶۹)، عضو منتخب شورای عالی انقلاب فرهنگی در کمیته نامگذاری، عضو هیأت ایرانی در کنفرانس سران کشورهای غیرمتعهد (دهلی نو ۱۳۶۱.)

مشاغل سیاسی نمی‌توانست، صابری را راضی کند به همین علت به تدریج از مشاغل سیاسی کناره گرفت و بُعد فرهنگی کار خود را وسعت بخشید. او که مسئولیت مجله رشد ادب فارسی را برعهده داشت، گهگاه مطالبی برای روزنامه اطلاعات می‌نوشت. سفرنامه شوروی او که بعداً با عنوان «دیدار از شوروی» به صورت کتاب منتشر شد، از این دست مطالب بود.

 

گل آقا و احیای طنز سیاسی در ایران

کیومرث صابری مدت‌ها طرح ایجاد یک ستون طنز سیاسی را در خاطر داشت. نخستین دو کلمه حرف حساب گل‌آقا، ۲۳ دی ۱۳۶۳ خورشیدی در روزنامه اطلاعات به چاپ رسید. طنز سیاسی که از ۱۳۵۹ خورشیدی به این سو تعطیل شده بود با شکل‌گیری این ستون طنز، دوباره به بار نشست و جان تازه‌ای گرفت. با گذشت مدت زمانی کوتاه از آغاز انتشار «دو کلمه حرف حساب»، صابری به عنوان مهم‌ترین منتقد در داخل کشور، مطرح شد.

صابری با اینکه مقام بالایی در نظام سیاسی احراز کرده بود، کار طنز سیاسی را بیشتر جدی گرفت و بدون اعتنا به سختی‌های کار به راه خود ادامه داد. پس از گذشت نزدیک به ۶ سال از انتشار نخستین دو کلمه حرف حساب، صابری که پیش از آن تقاضای انتشار یک هفته‌نامه جدی به نام «فصل جدید» کرده و امتیازش را نیز گرفته بود، به دلایلی از انتشار آن منصرف شد و تقاضای امتیاز هفته‌نامه طنز با نام «گل‌آقا» را کرد و توانست در آبان ۱۳۶۹ خورشیدی، نخستین شماره هفته‌نامه گل‌آقا را منتشر کند. استقبال مردم از این مجله، غیرقابل تصور بود.

تمامی نسخه‌های اولین شماره هفته‌نامه گل‌آقا در سراسر تهران ظرف کمتر از نیم‌ساعت به فروش رفت (شماره‌های سال اول گل‌آقا بعدتر در تیراژ وسیع تجدید چاپ شد). صابری بعد از آن، امتیاز انتشار ۲ نشریه دیگر را هم گرفت. انتشار نخستین شماره ماهنامه گل‌آقا در مرداد ۱۳۷۰ خورشیدی و همچنین انتشار نخستین سالنامه گل‌آقا در اواخر همان سال، نشان داد که صابری با چنته‌ای پُر، پا به عرصه طنز کشور گذاشته است و مردم ایران نیز با استقبال کم‌نظیر خود، مشوق او در این راه شدند.

خاموشی گل آقا در اوایل دهه ۸۰ خورشیدی 

کیومرث صابری فومنی پس از دوره‌ای از تحمل بیماری سرطان خون در صبح ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۳ خورشیدی در بیمارستان مهر تهران درگذشت. در حالی که به اصرار خودش جز چند فرد معدود، شخصی از بیماری‌اش خبر نداشت. گفته می‌شود به این دلیل که «دلی آزرده نشود و خاطری اندوهگین نگردد».

گفتنی است تاکنون پنج دوره جشنواره طنز پهلو شامل آثار شعر و نثر و داستان کوتاه طنز ارسالی از سراسر کشور در شهرستان فومن خاستگاه طنز کشور و زادگاه استاد کیومرث صابری فومنی (گل آقا) با حضور شاعران و هنرمندان برجسته کشور برگزار شده است و با توجه به برنامه ریزی های صورت 

آیین اختتامیه ششمین دوره جشنواره یاد شده پنجشنبه ۲۳ تیرماه ۱۴۰۱ با حضور هنرمندان ملی و مدیران ارشد کشوری و استانی در شهرستان فومن برگزار خواهد شد.