کلانشهر : ابوطالب قاسمی وسمه‌جانی،نیما فریدمجتهدی-بخش دیلمان به‌عنوانِ منطقه کوهستانی شهرستان سیاهکل و منطقه ییلاقی شرق‌نشینان استان گیلان محسوب می شود. منطقه ای که به‌دلیلِ شرایط نسبتاً بُن بست در جنوب‌شرق شهرستان سیاهکل همواره با جریان خروج جمعیت جوان، پویا و فعال آن شناخته می شود و از دیرباز علاوه بر محدودیت های طبیعی برای تأمین معیشت ساکنان و کم‌بازده بودن اقتصاد سنتی آن، به‌رغم داشتن وسعت بالا، پراکندگی سکونت گاه‌ها و روستاها با جمعیت کم از ویژگی های آن بوده است.

از آنجائیکه از دیرباز یکی‌از مهم‌ترین ملاک ها برای ارائه خدمات آموزشی، بهداشتی، اقتصادی و... دارا بودن حد نصاب جمعیت بود. به تبع آن با کمبود نیازهای خدماتی‌ نیز مواجه بوده‌است. مجموعۀ این عوامل سبب شده تا این روند همچنان محرومیت ها و عقب‌ماندگی ها از برنامه‌های توسعه استمرار یابد. اما اکنون شرایط متفاوت و دگرگون شده‌است.

ازجمله دلایل آن شرایط سخت زندگی در شهرها به‌ویژه برای جمعیتِ جوانِ غیرماهر متناسب برای با نیروهای کار، بی‌کاری رایج در شهرها و کمبود فرصت های شغلی، گرانی و بالا بودن هزینه های زندگی در شهرها و کلان‌شهرها (مقاصد قبلی مهاجران) و... ازسویی‌دیگر بهبود شرایط زندگی در منطقه از قبیل تحول و دگرگونی اقتصاد کشاورزی غالب روستاهای منطقه، افزایش سطح خدمات رسانی به روستاها مانند راه دسترسی آسفالته با کیفیت، بهبود حمل‌و‌نقل و تردد به مراکز شهری، خدمات آب‌و‌برق و گاز با کیفیت مناسب و فراهم شدن زمینه‌های درآمدزایی بالا در منطقه، کاهش مهاجرت فرستی، افزایش مهاجرت معکوس به منطقه، بازگشت بسیاری از مهاجران دیروز به زادگاه خود و همه این‌ها سبب و نگاه جدید به وضعیت سکونت به منطقه شده‌‌است. همچنین بالا رفتن ارتقاء و کیفیت زندگی و افزایش تقاضا برای مصرف منابع به‌ویژه در منابعی مانند آب اعم از شرب و کشاورزی، قطعاً اهمیت سکونت در آینده این منطقه را با حساسیت های بیشتری به‌دنبال خواهد داشت. اما شاید جدای از آنچه تاکنون اشاره شد باید به موضوع دیگری در منطقه پرداخت که به‌عنوانِ پدیده ای جدید شاید نزدیک به یک دهه بسیار پُررنگ شده‌ و آن هجوم مهاجران بیرونی با فقدان پیوندهای سببی یا نسبی در منطقه است.

این گروه که شاید بیشتر به‌عنوانِ صاحبان خانه‌های دوم (ویلا) و خریداران زمین های اطراف روستاها و شهرها علی الخصوص در محوریت شهر دیلمان و روستاها، گرایش به آن شیوع بیشتری دارند، آینده منطقه را با بحران بیشتری مواجه کنند.

مسئله‌ای اگر فکری برای آن نشود. اهمیت این مقوله را اگر در چارچوب پدیده اجتماعی و زیست‌محیطی کلان‌شهرهای داخلی فلات ایران و موضوعاتی چون بحران منابع آبی و گردوغبار جنوب که سبب هجوم آن‌ها به شمال کشور را دامن زده است، تبیین و تحکیم کنیم که طبیعتاً بخشی از آن‌ها به منطقه کوهستانی دیلمان نیز احتمالاً کشیده شوند (اگر تاکنون اتفاق نیافتاده باشد)، اهمیت آن دو چندان خواهد شد. بدین ترتیب باید یادآور شد با‌توجه ‌به اینکه منطقه کوهستانی دیلمان، همچون دیگر مناطق کوهستانی از شرایط حساس شکننده و محدودیت‌های منابع طبیعی را کماکان دارا بوده و با توجه به مواجه با ابرچالشی چون تغییر آب‌وهوا که تاثیر عمیقی بر پتانسیل منابع آب و توان‌های سرزمینی می‌گذارد،میزان دراختیارگذاری منابع طبیعی منطقه دیلمان با محدودیت های جدی مواجه است. علاوه براینکه با تغییر نوع کشت و همچنین در بسیاری مناطق شیوه معیشت و نحوه زیست مردم، میزان و نحوه مصرف و برداشت از منابع توسط خود ساکنان به شدت افزایش یافته‌است.

علاوه‌براین، ترکیب بازگشت بخش از جمعیت بومی مهاجر به موطن اصلی در کنار این فشار جمعیتی ناشی از مهاجرت‌های برون استانی، می‌تواند شرایط تعادل اجتماعی منطقه دیلمان را بهم بریزد. امری‌که نیاز به تامل و تفکر به آن نه تنها دیرزمانی گذشته بلکه باید اکنون می‌بایست در مرحله اجرای سیاست‌گذاری‌های مواجه به این می‌بودیم.

متاسفانه چالش برآمده از چنین روندی،مسئله‌ای دو سرباخت برای هم مردم بومی منطقه و هم سرمایه‌گذارانی است که میلیاردها تومان سرمایه خود را به این سرزمین روانه می‌کنند خواهد بود.

حداقل شرایطی که به زودی اثرها و ابعاد آن در منطقه چالش قابلِ توجه‌ای به راه خواهد انداخت بحران تامین آب جمعیت مازادی است که به این سرزمین رویایی اما کم توان دل خوش کرده‌ بوند.

سرزمینی که هم اینک نیز، تامین آب خانه‌های دوم (ویلاهای) آن در تابستان وابسته به نیسان‌های آبی است که آب می‌فروشند در بام بی‌آب سیاهکل....