کلانشهر:در روزهای گذشته تصویری از فیش حقوقی دختر یکی از کارمندان شورای اسلامی شهر تهران در فضای مجازی به خصوص توئیتر و اینستاگرام منتشر شد و همین موضوع سبب شد تا مواضع مختلفی در برابر آن گرفته و افکار عمومی نسبت به آن حساس شوند. در فیش حقوقی مذکور اعداد و ارقام مندرج در جداول پاداش، اضافه‌کاری و مناطق سخت باعث افزایش ابهام و نهایتا شائبه دخالت نماینده شورای شهر در اختصاص این ارقام شده است.

در پی این اتفاقات، احمد وحیدی وزیر کشور از مهدی جمالی نژاد معاون عمران و توسعه امور شهری و روستایی وزارت کشور خواست این موضوع را به دقت و براساس مرّ قانون بررسی و نتیجه را در اسرع وقت گزارش کند. درنهایت، پس از تایید صحت این سند مالی، «فاطمه منصورلی» دختر «نرگس معدنی‌پور» یکی از اعضای شورای شهر تهران از سمت ریاست دفتر مادر خود استعفا داد.

گروه داده‌کاوی ایرنا ضمن رصد این اتفاق در فضای مجازی، به تحلیل و بررسی نظرات کاربران توئیتر فارسی در بازه زمانی ۲۱ تا ۲۷ دی ماه پرداخته و نتایج کیفی و کمی گزارش خود را بدین شرح منتشر کرده است:

چه تعداد توئیت از سوی چند کاربر و با چه روندی منتشر شد؟

داده‌های استخراج شده از سامانه پایشگر نشان می‌دهد که در بازه زمانی ۲۱ تا ۲۷ دی‌ماه که موج توئیتری مربوط با «فاطمه منصورلی» دختر عضو شورای شهر تهران ایجاد شده، ۱۳ هزار مرتبط با این موضوع از سوی ۸ هزار و ۷۰۰ کاربر مختلف منتشر شده است. این تعداد توئیت ۸۵ هزار لایک گرفتند و ۱۱ هزار بار بازنشر شده‌اند.

نزخ مشارکت ۱.۴ و حضور ۸ هزار و ۷۰۰ کاربر منحصر به فرد در این موج در مدت یک هفته به روشنی از عمومیت و فراگیری این موج توئیتری و حضور حداقلی ربات‌ها و نهادها و اشخاص سازمان‌دهی‌شده حکایت دارد. متوسط لایک ۶.۵ برای هر توئیت میزان قابل توجهی نیست و نشان از علاقه به تولید محتوا در این زمینه بیش از میزان جلب توجه کاربران دارد.

 

بررسی روند انتشار توئیت‌ها شاخص مهم و مفیدی برای واکاوی و تحلیل مسیر و سرعت انتشار تولیدمحتوا در این موج بوده است. در نمودار زیر که هر ۴ فعالیت توئیتری‌ها اعم از توئیت، ریتوئیت، ریپلای و کوت را نشان می‌دهد شاهد روندی نوسانی و چندین فراز و فرود در این موج هستیم به گونه‌ای که در ابتدا و در ۲۱ و ۲۲ دی ‌ماه شاهد افزایش ناگهانی واکنش‌ها در این باره بودیم و پس از یک روز کاهش تولیدمحتوا به یکباره شاهد افزایش محتوای توئیتری از ۲۴ تا ۲۵ دی‌ماه بوده‌ایم. خبر استعفای منصورلی در ۲۶ و ۲۷ دی ‌ماه، بار دیگر اظهارنظر درباره این رخداد سیاسی اجتماعی را افزایش داد به نحوی که قله اصلی این نمودار در ۲۷ دی ‌ماه رخداده است.

مقایسه مسیر ریتوئیت و توئیت‌ها در این گراف نشانگر این نکته است که هرچه از این موج گذشته، میزان تولیدمحتوای بازنشری کمتر و علاقه به توئیت‌های تولیدی بیشتر بوده است که گواه دیگری بر عمومیت و فراگیری این موج در توئیتر فارسی است.

کدام کلیدواژه‌ها و هشتگ‌ها بیشتر از سوی کاربران توئیتر مورد استفاده قرار گرفتند؟

در دو گراف زیر نمودار ابرنمای تگ و هشتگ‌های مورد استفاده از سوی کاربران در کل محتوای منتشر شده استخراج و ارائه شده است:

کلیدواژه‌های شورای شهر، شهر تهران، شورای شهر تهران، دبیرخانه شورای، دبیرخانه شورای شهر، عضو شورای شهر که بیشترین تکرار را در توئیت‌ها داشته‌اند در اینجا نیز با برجستگی بیشتر نشان‌داده شده‌اند که دلالت به اهمیت جایگاه و سمت فرد خاطی در میان کاربران دارد. به عبارت روشن‌تر، توئیتری‌ها سمت فرد قانون‌گریز را بیش از اسم و رسم وی مورد اشاره قرار داده‌اند که نشان از اهمیت شورای شهر و نقش سیاسی اجتماعی آن در میان کاربران توئیتر دارد.

اشاره به اسم «نرگس معدنی» مادر «فاطمه منصورلی» از دیگر نکات قابل توجه این گراف است چرا که نشان می‌دهد توجه بیشتر کاربران به مادر وی بوده و عمده واکنش‌ها و خطابه‌ها نسبت به شخص نرگس معدنی صورت گرفته است.

دختر دهه هشتادی، فیش حقوقی، حقوق نجومی، خوش شهدا، لو رفت، قانون تعارض و... از دیگر واژگانی بودند که توئیتری‌ها در نقد این اتفاق و اشاره به بی‌عدالتی و وجود تبعیض در عزل و نصب‌ها از آن استفاده کردند.

 

هشتگ مهسا امینی که به اسم رمز مخالفان نظام در این روزها تبدیل شده و تلاش زیادی برای بالا نگه داشتن آن می‌شود با وجود بی‌ربط بودن در این موج نیز پرتکرار شده است گویا کاربران معترض و برانداز از هر بهانه‌ای برای استفاده از این هشتگ با ربط یا بی‌ربط استفاده می‌کنند تا تعداد این هشتگ در پلتفرم توئیتر پایین نیاید.

هشتگ نرگس معدنی پور و فاطمه منصورلی که اسامی مادر و دختر عضور شورای شهر تهران هستند نیز به دلیل واکنش‌ها به فیش حقوقی افشاشده و منتسب به آنها، پرتکرار شده‌ است.

جغرافیای موج توئیتری
در توپولوژی جفرافیایی زیر نسبت استان‌های مختلف در مشارکت این موج مورد مقایسه قرار گرفته است. نکته مهم در ترسیم و تخمین این گراف، این بوده که تنها کاربران تاثیرگذار توئیتری مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند.

در این نمودار تهران با ۲۸۶ کاربر بیشترین مشارکت را در موج توئیتری دختر عضو شورای شهر تهران داشته است. بعد از تهران، خراسان رضوی با ۳۰، فارس با ۲۶، اصفهان با ۲۲، البرز با ۲۱، مازندران با ۱۴، قم با ۱۲، خوزستان و کرمان با ۱۰ و مرکزی با ۸ رتبه‌های دیگر فعالیت کاربران را به خود اختصاص دادند. کمترین میزان فعالیت استانی این موج توئیتری نیز به لرستان و سیستان مربوط بوده است.

 

خلاصه مضمون و محتوای کاربران تاثیرگذار توئیتری چه بوده است؟

در ابن بخش به روش تحلیل مضمون و با بررسی نمونه آماری گرفته شده از کل توئیت‌ها، محتوای مربوط به موج توئیتری منصورلی مورد بررسی کیفی قرار گرفته است:

انتقاد از تبعیض، بی‌عدالتی و خویشاوندسالاری با ۲۹.۲۷ درصد پرتکرارترین مضمونی است که توئیتری‌ها در اعتراض به این اتفاق منتشر کردند. در این مضمون کاربران این اتفاق را نشانه بی‌عدالتی و ناشی از تبعیض و خویشاوندسالاری در عزل و نصب‌های دولتی و حاکمیتی عنوان کردند.

اعتراض به برخورد حمایتی چمران و نارضایتی از رای‌دهی لیستی با ۲۴.۳۹ درصد سیاسی‌ترین مضمون این تحلیل مضمون بوده‌ است. کاربران در این مضمون، ضمن انتقاد از برخورد حمایتی چمران از نرگس معدنی‌پور و فیش حقوقی وی، از رای‌دهی لیستی به اعضای منتخب شورای شهر کنونی انتقاد و این بی‌انضباطی مالی را عامل این اتفاق‌ها خوانده‌اند.

اشاره به غیرقانونی بودن این انتصاب و درخواست پیگیری و معرفی مسببان با ۲۱.۹۵ درصد در جایگاه سوم قرار گرفته است. این مقوله که به طور عمده از سوی کاربران حامی نظام مطرح شده ضمن غیرقانونی خواندن این بی‌انضباطی مالی و درخواست پیگیری آن به بیان برخی دلایل و ریشه‌های این گونه اتفاقات پرداخته و خواهان برخورد قاطع با این گونه رخدادها شده‌اند.

فسادمالی مسئولان ریشه نارضایتی، اعتراض با ۱۴.۶۳ درصد جایگاه چهارم را از آن خود کرده است. این مضمون که از سوی کاربران رادیکال توئیتر مطرح شده به طور کلی آن‌ها عامل بروز این اتفاقات اقتصادی و فسادهای مالی را که به زعم آنها سیستماتیک بوده علت اصلی ناآرامی‌ها اخیر معرفی کرده‌اند.

مضمون آخر این گراف به اطلاع‌رسانی کاربران در خصوص افشا و استعفای فیش حقوقی دختر عضو شورای شهر تهران اشاره دارد که با ۹.۷۶ درصد کمترین حجم از داده‌ها را به خود اختصاص داده است. عمده محتوای این مضمون از سوی حساب‌های توئیتری منتسب به خبرگزاری‌ها و روزنامه‌های داخلی و خارجی بوده است.

 

این موج مجازی از چه توئیتی آغاز و کدام توئیت‌ها پرلایک‌تر و پربازنشرتر شدند؟

بررسی قدیمی‌ترین توئیتی که آغازگر این موج در توئیترفارسی بوده نشان می‌دهد که نخستین توئیت در تاریخ ۲۱ دی ماه ساعت ۱۶ و ۵۲ از سوی کاربری با نام «حشاشیش» زده شده که از جمله کاربران سرشناس توئیتر فارسی و با گرایش براندازی به حساب می‌آید این توئیت ۵۱۲۳ لایک گرفته و ۲۲۴۳ بار بازنشر شده است.

یکی دیگر از توئیت‌های پرلایک به توئیت محمد باقرزاده با تیک آبی مربوط می‌شود که ۴۵۸۸ بار لایک و ۴۶۸ بار بازنشر شده است وی در این توئیت به مکانیسم رای آوردن نرگس معدنی و استخدام دخترش اشاره کرده است:

 

محمد مالی فعال رسانه‌ای و توئیتری در توئیتی پرلایک و پربازنشر به نقش رسانه‌های آزاد در این گونه افشاگری‌ها اشاره کرده و درخواست حمایت از اصحاب شفافیت را مطرح کرده است:

 

باقرزاده در توئیت پرلایک دیگری به سابقه معدنی‌پور در سال‌های ۱۳۹۰ به بعد و حضور در شهرداری تهران و نگارش مقاله‌های آموزشی وی اشاره کرده است:

مازیار خسروی کاربر توئیتر سرشناس در توئیت خود به روشنی راهکارهای مقابله با این رخداد را در صورت قانونی یا قانونی‌نبودن شرح داده است:

 

جمع‌بندی

۱. بررسی ایرنا از موج توئیتری حاصل از افشای فیش حقوقی و استعفای فاطمه منصورلی دختر عضو شورای شهر تهران نشان می‌دهد که حضور ۸ هزار کاربر و نرخ مشارکت ۱.۴ در این موضوع در مدت یک هفته، از فراگیری این موج در میان کاربران طیف‌های مختلف سیاسی در داخل و خارج از کشور حکایت دارد. بررسی تعداد و نحوه انتشار ریتوئیت‌ها نیز نشان می‌دهد این موج با کمترین حضور ربات‌ها و بدافزارها و حضور حداکثری کاربران فعال توئیتری صورت پذیرفته است.

۲. تحلیل مضمون توئیت‌های کاربران این موج نشان می‌دهد «بی‌عدالتی، فساد مالی و سیاسی‌بازی» مهمترین‌ محورهای انتقادی و اعتراضی کاربران توئیتر بوده است. نکته قابل اهمیت در خصوص صف‌بندی سیاسی کاربران این بود که برخلاف انتظار، وجه اشتراک قابل تاملی میان مضمون توئیت‌های رادیکال‌ترین کاربران مخالف و موافق نظام در واکنش به این اتفاق و برخود با عوامل آن صورت گرفته است.

۳. برخلاف آغازگر تلگرامی این موج که یک کانال حامی نظام معرفی شده، در توئیتر این موضوع در ابتدا از سوی یک کاربر مخالف نظام مطرح و باعث جلب توجه و بازنشر چند هزارتایی توئیت وی شد. کاربران تاثیرگذار دیگر این موج نیز با اشاره به سوابق نرگس معدنی‌پور در دوران مدیریت محمدباقر قالیباف در شهرداری، خواستار برخورد ریشه‌ای با این گونه بی‌انضباطی‌های مالی شدند.