اختصاصی کلانشهر:فاطمه صابری-بعد از بمباران تبلیغاتی ماههای گذشته و بویژه یک هفته اخیر، بالاخره امروز 8 کیلومتر باقی‌مانده آزاده راه قزوین–رشت در محدوده منجیل-رودبار به بهره‌برداری رسید. (گزارش تصویری را اینجا ببینید)

البته تصور نکنید که آزادراه یک یا همان آزادراه قزوین-رشت بعد از 14 سال بالاخره به طور کامل زیر بار ترافیکی رفت. گویا بعد از اولین افتتاح این پروژه‌ علی رغم نیمه تمام بودن توسط محمود احمدی نژاد رئیس جمهور وقت در اسفند 1388، سرنوشت آن با افتتاح‌های نیم بند گره خورده و قرار نیست مُهر پایانی بر میلیاردها تومان هزینه‌ ساخت آن زده شود.

علت کامل نشدن آزادراه اینبار اما شگفت‌آور است. در حالی که طی یک ماه گذشته و بویژه در ایام انتخابات مجلس، مسئولان ملی و استانی به دفعات به مردم مژده دادند که بخش نیمه تمام این جاده چند روز مانده به نوروز 1403افتتاح می‌شود اما ناگهان ساعاتی قبل از برگزاری مراسم، مسئولان مرتبط خبر دادند که افتتاحیه فقط مربوط به لاین رفتِ آزادراه قزوین رشت است و کسانی که از همین مسیر وارد گیلان می‌شوند در برگشت باز هم «باید» توجه کنید «باید» از داخل شهر رودبار عبور کنند.

 توضیحات مسئولان مربوطه هم عجیب است؛آنها گفتند جهت رفاه حال مردم رودبار و حفظ بازار زیتون این شهر، هزاران خودرویی که به دلایل مختلف در طول سال از محدوده رودبار می‌گذرند باید وارد این شهر شوند. چه تمایلی به خرید زیتون، روغن زیتون و فرآورده‌های مرتبط داشته باشند چه نداشته باشند. چه نیاز به استفاده از خدماتی مانند سرویس بهداشتی داشته باشند و چه نداشته باشند.

براساس آمار اداره‌کل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی گیلان طی ۱۱ ماه 1402 بیش از ۷۷ میلیون و ۳۰۵ هزار گردشگر وارد استان گیلان شده‌اند که بیشترین وسایل نقلیه ورودی به استان طی این بازه زمانی مربوط به مسیر آزاد راه قزوین–رشت است.

همان خودروهایی که تا قبل از رسیدن به رودبار عمدتا بدون مشکل ترافیکی در مسیر می‌رانند اما ناگهان در ورودی خیابان اصلی این شهر که در اغلب موارد تنها یک لاین برای رفت و آمد این تعداد خودرو دارد، ترافیک حدود 30 کیلومتری و ساعت‌ها معطلی از 6 تا 15ساعت شکل می‌گیرد.

سوالی که مطرح می‌شود این است واقعا تنها دلیل تکمیل نشدن آزادراه بعد از 14 سال توجه به معیشت حدود 100 فروشنده زیتون در رودبار است؟

چه کسی باور می‌کند کسانی که تورم بالای 50درصدی را به مردم ایران تحمیل کرده‌اند، احداث یکی از پررفت و آمدترین مسیرهای کشور مخصوصا در مواقع تعطیلات را پای دلسوزی برای چند کسبه ذبح کنند؟

این آزادراه با هدف تقویت محور تهران-قزوین-رشت-انزلی-آستارا که جزئی از مسیر کریدور شمال-جنوب است کلید زده شد؛ با این توضیح آیا می‌توان پذیرفت که وزارت راه، طی حدود دو دهه گذشته و  قبل از آغاز طرح، امکان‌سنجی و مکان‌یابی درستی پیرامونش نداشته؟

اصلا چرا 138 کیلومتر جاده‌سازی برای عبور میلیون‌ها ایرانی باید بیش از 14سال به طول بیانجامد تا جمعیت و موقعیت اقتصادی منطقه با تغییرات اساسی مواجه شود و مسئولان مرتبط با پروژه هم در کمال تعجب، مطالعات انجام شده‌ی احتمالی را کنار گذاشته و مدعی شوند کسب درآمد تعدادی فروشنده زیتون ارجح‌تر از هدر رفت هزاران لیتر سوختی است که در ترافیک چندساعته مسیر از دست می‌رود و یا آسیب دیدن خودروها و جنگ اعصاب طولانی برای رانندگان و خانواده‌های که به دلایل مختلف و نه لزوما گردش و تفریح باید از همین جاده استفاده کنند هم فاقد اهمیت است.

کمتر کسی می‌پذیرد که ساخت یک آزادراه صرفا برای رعایت حال تعدادی فروشنده زیتون برای چندمین بار به پایان نرسد.

چون رودبار هم مانند صدهها شهر در ایران و جهان است. شهرهایی دارای محصولات کشاورزی، صنایع دستی، آثار باستانی و طبیعی خاص که می‌توانند مقصد گردشگران باشند. مسئولانی که با این توجیه عجیب، هزاران شهروند را به نوعی مقابل کسبه رودبار قرار داده‌اند توضیح دهند که براساس کدام قانون و اخلاق می‌توان صاحبان خودروهای عبوری را با نوعی اجبار و تضییع حق ابتداییِ بهره‌مندی از مسیر رفت و آمد آزادانه، با تحمیل هزینه مالی و سلامتی، ساعت‌ها معطل کرد چون ممکن است کمتر از یک درصد صاحبان خودروهای در جاده، تمایل داشته باشند برای خرید یا رفع هر نیاز دیگری در یک شهر بین راهی توقف کنند؟

تصور کنید اتوبان‌ها و کمربندی‌های شهرهای گردشگری مانند مشهد، شیراز، اصفهان، یزد و...با همین بهانه مسدود شود و هزاران خودروی عبوری را مجبور کنند برای خرید گز، باقلوا، پولکی،بهارنارنج و مسقطی از خیابان‌های مرکزی این شهرها عبور کنند. یا شرط عبور از محدوده استان فارس را بازدید از تخت جمشید و یا اصفهان را میدان نقش جهان اعلام کنند.

با همین مثال‌های ساده، می‌توان دلایل مسئولان دولت رئیسی برای عدم تکمیل آزادراه به چالش کشید.

چالشی که می‌توان به ۲۴ هزار میلیارد ریال هم تسری داد. رقمی که فقط برای ساخت همین ۸ کیلومتر باقی مانده باند رفتِ آزادراه صرف شده است. هرچند که این محدوده دارای چند تونل و پُل است، اما افکار عمومی در شرایط اقتصادی بحرانی ایران که برنامه اخذ مالیات از دستفروش هم در دستور کار است، نمی‌تواند از صرف این هزینه‌های گزاف برای پروژهای نیمه تمام خوشحال باشد. طی ساعات گذشته این سوال از سوی برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی مطرح شده که آیا هیچ مسیری با قیمت تمام شده کمتر در دسترس نبود؟ یا پشت انتخاب این مسیر هم، دلسوزی‌هایی از جنس رفاه حال فروشندگان زیتون رودبار، وجود داشته است.

دلسوزانی که امروز با خوشحالی به مردم می‌گویند ارزش روز بخش‌های تکمیل شده آزادراه بیش از ۵ هزار میلیارد تومان است طی چند روز آینده که چند هزار خودرویی که به مقصد مرکز ایران می‌خواهند از رودبار خارج شوند به تماشای چند کیلومتر ترافیک آزار دهنده برای ساکنان این شهر و مسافران بنشینند. شاید بعد از مشاهده این ترافیک بار دیگر نقشه اصلی آزادراه را باز کنند و برای مسیر برگشت هم کار ساخت 2 باند تندرو و یک باند کندرو (جهت اتصال و حضور در بازار زیتون) را کلید بزنند. اگر چنین شود تازه می‌توان نام این مسیر را «آزادراه» با خطوط تعریف شده‌ی رفت و برگشت نامید. البته که با حرکت لاک‌پشتی طی 14سال گذشته، شروع چنین پروژه‌ای برای اتمام بازهم به چند سال زمان و صرف میلیاردها تومان هزینه نیاز دارد.

هزینه‌ای که اگر 14سال قبل و طبق زمانبندی انجام می‌شد حتی امکان لحاظ کردن دغدغه معیشت باغداران زیتون هم وجود داشت که درآمدشان در سال کمتر از 150میلیارد تومان است. اصلا همین حالا که برای یک پروژه نیمه تمام ۲۴ هزار میلیارد ریال هزینه شده، ساخت یک مجتمع بین‌راهی و رفاهی با محوریت اسکان تعدادی فروشنده زیتون دشوار و هزینه‌ی سربار بود؟

به نظر می‌رسد دلیل اصلی تکمیل نشدن آزادراه رشت-قزوین و قالب کردن پروژه‌ای نیمه تمام به عنوان تمام شده به مردم، ریشه‌ای عمیق‌تر از درختان زیتون دارد و به کمبودهای مالی، مشکلات فنی و اهداف تبلیغاتی خاص دولت رئیسی مربوط است.