اختصاصی کلانشهر: شهر رشت که در سال ۱۰۰۱ هجری به امر شاه‌عباس صفوی مرکز ایالت گیلان گردید و به تدریج رونق و آبادانی یافت و تنها پنجاه سال از عمر چهارصد و چند سالۀ خود، یعنی از دوران سلطنت محمدشاه قاجار تا کودتای ۱۲۹۹ شمسی رضاخان را به عنوان دورۀ طلایی به یاد دارد. .

در همین دورۀ نسبتاً کوتاه بود که گیلان به عنوان تنها راه مواصلاتی غرب مرکز داد و ستد خارجی شد. .
لقب پرطمطراق پیشاهنگی سایر بلاد ایران را گرفت و صاحب اولین‌ها گشت: اولین مدرسه، اولین کارخانه برق، اولین چاپخانه و روزنامه و خیابان سنگ‌فرش و اولین سینما و تآتر. .
بدین ترتیب که راه کوهستانی رشت-منجیل به همت و هزینۀ اهالی و به سرپرستی مصلحت‌خانه که در حقیقت نوعی انجمن ایالتی بود و در ۱۳۷۸ قمری و در عین استبداد ناصری تشکیل شده بود، تعریض و تسطیح شد و از راه قاطررو به راه کالسکه‌رو تبدیل گردید. .