معاون میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان اعلام کرد : کاوش های باستان شناسی صورت گرفته در لیارسنگ بن املش گیلان و ابزارآلات آهنی به وفور یافت شده ،نشان دهنده جنگجو و دامدار بودن مردم این منطقه است.

کلانشهر : ولی جهانی روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت : همچنین کاوش های فصل پنجم حاکی از آنست که مردم این منطقه در بلندمدت به سنت های خود پایبند بوده اند؛ این تداوم سنت ها از اواخر دوره ساسانی تا قرون دوم و سوم هجری قمری ادامه داشته است؛ اما نظر قطعی در این خصوص به بررسی های بیشتر و نتایج مطالعات آزمایشگاهی نیاز دارد.

وی خاطرنشان کرد : لیارسنگ‌بن یکی از مهمترین محوطه های دوران تاریخی در استان گیلان است که در سال ۱۳۹۱ شناسایی و از سال ۱۳۹۲ گمانه زنی و کاوش های باستان شناسی در آن آغاز شد و این محوطه به همراه حرایم آن در سال ۱۳۹۷ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

وی بیان کرد : در فصول گذشته کاوش، تدفین هایی از دوره های اشکانی و ساسانی در این محوطه شناسایی شدند که اطلاعات مهمی از فرهنگ مادی، ویژگی های جسمانی و تغذیه مردمان آن دوره در گیلان ارائه کرده است.

وی ادامه داد: پنجمین فصل از کاوش های باستان شناسی این محوطه به شناسایی گونه هایی از تدفین احتمالا مربوط به دوره اسلامی، منجر شده است؛ این یافته ها نشان می‌دهد در زمان ورود مسلمانان عرب به مناطق شمالی ایران، مردم لیارسنگ‌بن تا قرن دوم و سوم هجری قمری سنت های پیشین خود را حفظ کرده اند که شواهد آن را می‌توان در گونه شناسی قبور لیارسنگ‌بن مشاهده کرد.

معاون میراث فرهنگی گیلان گفت : بعضی از قبور با کمی تغییرات که شیوه خاکسپاری دوره اسلامی در آن رعایت شده، فاقد هرگونه شیء هستند.

وی همچنین افزود: با استناد به پنج فصل از کاوش های باستان شناسی، آنچه مشهود است اینکه مردم منطقه جنگجو و دامدار بودند؛ ابزارآلات آهنی بسیار در گورهای بدست آمده، جنگجو بودن مردم منطقه را تایید می‌کند.
جهانی متذکر شد: دستگاه های اجرایی قبل از انجام هر گونه فعالیت عمرانی مکلف به استعلام و رعایت ضوابط عرصه و حریم هستند؛ هرگونه تخریب و صدمه به اثر تاریخی یادشده طبق ماده ۵۶۲ تا ۵۶۸ قانون مجازات اسلامی جرم محسوب می شود و مجرم تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرد .

وی ادامه داد : با توجه به اهمیت تعیین عرصه و حریم آثار تاریخی استان، نقشه و ضوابط و مقررات مربوط به آثار تاریخی بقعه شیخ زاهد لاهیجان، تی تی کاروانسرای سیاهکل، آرامگاه کاشف السلطنه لاهیجان، محوطه باستانی مارلیک رودبار و گورستان باستانی لیارسنگ‌بن املش، که همه آنها به ثبت ملی رسیده اند؛ تهیه شد و پس از مطالعه و بررسی کارشناسی، اقدامات لازم برای تصویب نهایی این آثار در دستور کار قرار گرفت.

وی گفت : پیرو ارسال پرونده ها و متعاقب برگزاری جلسه شورای ثبت و حریم آثار تاریخی کشور، در نهایت با تایید اعضاء، حریم آثار مذکور تایید و تصویب شده است.
وی تاکید کرد: پس از تصویب نهایی ضوابط قانونی حریم آثار ذکر شده و ابلاغ آن، تمامی ارگان های ذیربط موظفند در راستای حفظ حریم حفاظتی و منظری این آثار تاریخی ، قبل از هر گونه ساخت و ساز در مجاورت این آثار و محوطه ها ، هماهنگی های لازم را با این اداره کل انجام دهند.

مجموعه باستانی لیارسنگ بن از توابع دهستان سمام بخش رانکوه شهرستان املش محوطه ای بسیار گسترده به مساحت ۲۷ هکتار است که شامل گورستان باستانی، محوطه استقرار، پناهگاه صخره ای و درختان قدیمی است .

مجموعه لیارسنگ بن در سال ۱۳۹۱ مورد شناسایی قرار گرفت؛ با توجه به ضرورت انجام مطالعات در این محوطه و پس از یک وقفه نسبتا طولانی برای اخذ مجوزهای لازم در تابستان ۱۳۹۳ هیاتی به سرپرستی ولی جهانی تشکیل و کاوش ها آغاز شد؛ نتیجه این کاوش ها منجر به کشف یک محوطه عظیم شد که سپس این کاوش ها در فواصل سال های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ ادامه پیدا کرد و نتیجه این پژوهش ها در ۱۰ کارگاه و حدود ۳۱ گمانه آزمایشی، منجر به کشف آثار بسیار مهم و ارزشمندی از دوران اشکانی و ساسانی شد.

طی کاوش های انجام شده سه نمونه قبر از نوع تدفین های خمره ای ، دخمه ای ، چاله ای و اشیاء بسیار ارزشمند از نوع سفالین ، مفرغین و ... بدست آمد؛ همه این آثار نشانگر اهمیت این مجموعه تاریخی در ادوار تاریخی است.
بیش از یک هزار و یکصد اثر تاریخی از گیلان در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.