کلانشهر: شکوه پرواز صدها هزار پرنده مهاجر در سپهر اکوسیستم گیلان، این استان را در شمار امن ترین ایستگاه های پربالان مهاجر با بیشترین جمعیت پرندگان آبزی و کنارآبزی در ایران مطرح کرده و امروز در آستانه ۱۰ مه روز جهانی این پرندگان روایتی تازه از آمار این کوچ نشینان در عرصه زیست محیطی استان ارائه شده است.

 از سال ۲۰۰۶ به این طرف ۲ روز در سال طی ماه های مه و اکتبر روز جهانی پرندگان مهاجر شناخته می شود؛ هدف از این نام گذاری و برنامه هایی که به این مناسبت تدارک می شود تأکید بر مشارکت فعال در حفاظت از پرندگان مهاجر است؛ برگزاری این روز جهانی به منظور ارتقاء آگاهی مردم نسبت به درک اهمیت حضور این پرندگان در محیط های طبیعی و ترغیب جوامع محلی به مشارکت فعال در حفاظت از آنهاست.

استان گیلان با مساحت تقریبی ۱۴ هزار و ۷۱۱ کیلومترمربع حدود ۳۰ هزار هکتار تالاب و ۲۷۶ کیلومتر خط ساحلی و دارا بودن اکوسیستم های متنوع دریایی، تالابی، رودخانه ای، جنگلی و مرتعی از تنوع زیستی بالایی برخوردار است؛ این استان به دلیل اقلیم معتدل، فراوانی آب بندان های طبیعی و تولیدات فراوان مواد غذایی، بخش مهمی از کریدور مهاجرت پرندگان محسوب می شود.

از اینرو همه ساله پذیرای بیش از ۷۰ گونه انواع پرنده مهاجر از انواع مرغابی سانان، پلیکان، کاکایی ها، یلوه ها، باکلان ها، سلیم ها، حواصیل ها و سایر پرندگان مهاجر است.

موسم پائیز که می شود گیلانیان شکوه پرواز ده ها هزار پرنده مهاجر را کم کم بر فراز آسمان نظاره گر می شوند؛ پرندگان مهاجرآبزی و کنارآبزی در سطح حدود ۳۰ هزار هکتار از تالاب بین المللی انزلی، امیر کلایه لاهیجان، استیل آستارا، پارک ملی بوجاق کیاشهر و دیگر آبگیرهای گیلان زمستان گذرانی می کنند و فصل تازه ای برای پرنده نگری آغاز می شود.

از سویی کوچ برعکس پرندگان به آشیانه از نیمه های فروردین آغاز می شود و معمولا تا اواسط اردیبهشت ماه به اتمام می رسد که در این رابطه سرپرست حفاظت محیط زیست گیلان اعلام کرد: در مجموع طی سرشماری نیمه زمستان سال گذشته در ۳۵ مرکز تجمع پرندگان آبزی و کنار آبزی استان نزدیک به ۲۱۱ هزار قطعه پرنده از ۷۹ گونه این پرندگان مهاجر شمارش شده است.

فرهاد حسینی طایفه، سرشماری نیمه زمستانی پرندگان مهاجرآبزی و کنارآبزی را یک برنامه بلندمدت نظارت و پایش جمعیت پرندگان در دنیا اعلام کرد که هر ساله در ماه نخست سال میلادی در تمام زیستگاه های مهم پرندگان مهاجر در سطح کره زمین به صورت منظم انجام می شود.
وی ادامه داد: در کشور ما نیز از سال ۱۹۶۷ میلادی تاکنون سرشماری پرندگان مهاجر هر ساله انجام شده است، گروه های اصلی پرندگان آبزی و کنارآبزی که در فصل مهاجرت در استان گیلان مشاهده و مورد آماربرداری قرار می گیرند عموما متعلق به یکی از گروه های مرغابی سانان، پلیکان ها، باکلان ها، کشیم ها، حواصیل ها، فلامینگوها، کنارآبزیان، یلوه ییان، غواص ها، کاکائی ها و پرستوهای دریایی هستند.
وی اظهار کرد: در مجموع در سرشماری نیمه زمستانی سال گذشته در ۳۵ مرکز تجمع پرندگان آبزی و کنارآبزی استان تعداد نزدیک به ۲۱۱ هزار قطعه پرنده از ۷۹ گونه پرنده آبزی و کنارآبزی مهاجر شمارش شد که تالاب انزلی به عنوان مهمترین زیستگاه پرندگان آبزی و کنارآبزی استان با نزدیک به ۸۵ هزار قطعه پرنده، پناهگاه حیات وحش سلکه با ۳۳ هزار و ۵۹۵ پرنده، پارک ملی بوجاق ۵۱ هزار و ۶۵۹ قطعه پرنده، تالاب بارکوسرا با ۱۰ هزار و ۵۰۹ قطعه و نیز پناهگاه حیات وحش امیرکلایه با بیش از هشت هزار قطعه پرنده به ترتیب بیشترین جمعیت پرندگان مهاجر زمستانه را به خود اختصاص دادند.
سرپرست حفاظت محیط زیست گیلان اعلام کرد: از لحاظ گونه ای بیشترین تعداد پرندگان از گونه های خوتکا، اردک سرسبز، باکلان بزرگ، اردک ارده ای، خروس کولی و کاکایی سرسیاه سرشماری شد.

رئیس اداره نظارت بر حیات وحش اداره کل محیط زیست گیلان گفت: تالاب های غنی از موادغذایی استان همه ساله میزبان هزاران پرنده مهاجر است و این موضوع ظرفیت پرنده نگری را به ظرفیت های متعدد گردشگری استان افزوده است.

حسین علی نژاد بیان کرد: همزمان با سرد شدن هوا و محدودیت منابع غذایی، مهاجرت پرندگان از عرض های شمالی کره زمین شامل؛ مناطق سردسیر سیبری و اروپای شرقی و غربی به تالاب های گیلان از اواخر شهریورماه آغاز می شود و این پرندگان تا نیمه یا اواخر فروردین ماه متناسب با درجه دمای هوا در تالاب های استان می مانند و از منابع غذایی آن تغذیه می کنند.

وی، شرایط مساعد آب و هوایی، فراوانی مواد غذایی مورد نیاز و امنیت را از دلایل فرود هزاران پرنده مهاجر اعلام کرد.

رئیس اداره نظارت بر حیات وحش اداره کل محیط زیست گیلان، پرنده نگری را ظرفیتی در راستای پژوهش و گردشگری عنوان و تاکید کرد: بدلیل مدیریت حضور گردشگران و خدمات بهتر به آنان، پرنده نگری در تالاب های استان تنها با دریافت مجوز امکان پذیر است.
علی نژاد گفت: دریافت مجوز، تسهیل شده و به راحتی توسط اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان و نمایندگی های آن در شهرستان ها صادر می شود.
وی قشر دانش پژوه را بیشترین گروه مخاطب پرنده نگری در استان ذکر کرد و افزود: دریافت مجوز علاوه بر سنجش ظرفیت، امنیت زیست گاهی را نیز تضمین می کند.

گیلان اگرچه یکی از کوچکترین استان های کشور است و ۹ دهم از مساحت کل کشور را تشکیل می دهد اما دارای پتانسیل های ملی و جهانی بسیاری است و پرندگان که یکی از مهمترین شاخص های حیات وحش در دنیاست ظرفیت عظیم پرنده نگری را برای این استان رقم زده است.

استان گیلان دارای پنج منطقه حفاظت شده، پنج پناهگاه حیات وحش، یک پارک ملی، ۶ منطقه شکار ممنوع و چهار اثر طبیعی ملی (در مجموع با مساحت بیش از ۲۷۳ هزار و ۴۱۴ هکتار) است که این میزان در حدود ۱۴/۹۸ درصد از مساحت استان را تشکیل می دهد.

به دلیل اهمیت حفاظت از زیستگاه های پرندگان مهاجر، سازمان های جهانی فرصت هایی را با عناوینی چون روز جهانی تالاب ها، روز جهانی پرندگان مهاجر و مانند آن در قامت جهانی نام گذاری کرده اند تا در راستای حفاظت از این گونه ها و زیستگاه های حساس و شکننده شان ایجاد حساسیت نمایند.

پرندگان مهاجر جمعیتی از دنیای پرندگانند که نیازمند حمایت و حفاظت بیشتر هستند و هیچ کشوری به تنهایی قادر به حفاظت کامل از آنها نیست زیرا آنها هر بخشی از چرخه زندگی خود را در کشوری و حتی قاره ای می گذرانند؛ بنابراین جهان برای حفاظت از پرندگان مهاجر نیازمند اطلاع رسانی عمومی است و در این راستا رویدادهای جهانی چون روز جهانی تالاب ها و نیز روز جهانی پرندگان مهاجر می تواند سبب مشارکت عمومی بیشتر در حفاظت پرندگان مهاجر شود.