کلانشهر _ امیر سقا: با گذشت قریب به یک ماه از شیوع ویروس کرونا و ایجاد هراس در دل جامعه، حال بر هیچکس پوشیده نیست که این مهمان ناشناخته، در کار خودش بسیار جدی است و در صورت انجام هرگونه غفلت و اشتباهی، افراد خاطی را جریمه می‌کند.

همان‌گونه که رعایت نکردن بهداشت فردی ما را در خطر ابتلا به این بیماری قرار می‌دهد، عدم رعایت مسئولیت‌های شهروندی و مراقبت‌های اجتماعی نیز می‌تواند بسیار خطرناک و عواقب بدی برای سلامت جامعه داشته باشد.

این بیماری با تمام بعد‌های فردی و اجتماعی زندگی انسان ارتباط دارد. دانستن این نکته که هر شخص توانایی ابتلای سه نفر دیگر را دارد می‌تواند به خودی خود، خبر از سرعت بالای انتقال این ویروس بدهد که هر شخص را وادار می‌سازد نه تنها برای سلامت خویش بلکه برای سلامت افراد نزدیک به خودش مراقبت‌های لازم را انجام دهد.

داشتن آگاهی‌ و دانش بهداشتی این روزها بیش از هر زمان دیگری لازم است. البته فضای مجازی و سرعت بالای انتقال اطلاعات در آن، تا جایی توانسته به اطلاع‌رسانی کمک کند. هر چند که در یک ماه اخیر هم اشتباهاتی دیده شده و باعث ایجاد مراقبت‌های بهداشتی بعضا اشتباه نیز شده است.

شروع داستان کرونا و سلامت مردم، همزمان با بارش برف در چندین استان کشور بود. گویی از زمان شیوع کرونا در چین و همه‌گیر شدن آن در ایران، باید سلسله اقداماتی طبق برنامه‌ای از پیش تعیین‌شده انجام می‌شد که نشد.

یکی از راه‌های پیشگیری از گسترش این ویروس، جلوگیری از ایجاد تجمعات انسانی و عدم حضور مردم در مراکز پرجمعیت است. اتفاقی که از زمان شیوع کرونا در چین به وقوع نپیوست و با وجود آنکه خطر فراگیری این ویروس وجود داشت اما اکثر تجمعات ورزشی، مانند جام نامجو و مسابقات فوتبال، تجمعات سیاسی مانند صفوف انتخابات و تجمعات فرهنگی مانند برگزاری کنسرت‌ها و نمایش‌های فرهنگی به قوت خود باقی بودند. رویدادهایی که می‌شد با برنامه‌ریزی دقیق آن‌ها را به زمان دیگری موکول کرد.

بعد از آگاهی جامعه از شیوع کرونا، بحران‌های پیش‌رو شروع به خودنمایی کردند و در همین حین بود که دولت دو راهی سختی پیش‌روی خود دید؛ رساندن اطلاعات و اخبار دقیق به منظور بالا بردن هراس اجتماعی از کشندگی این بیماری و یا اطلاع‌رسانی قطره‌چکانی در مورد مبتلایان و قربانیان کرونا. در شرایطی که بیش از هر زمان دیگری جامعه به واقعیت و ترس از این مسئله نیاز دارد دولت راه دوم را انتخاب کرده است تا به زعم خود هراس از کرونا به صورت یک اضطراب همه‌گیر درنیاید، حال اینکه اتفاقا اینجا همان جایی است که مردم می‌بایست در مواجه با واقعیت به خطرناک بودن این بیماری آگاه شوند.

کمبود امکانات در بیمارستان‌ها، کمبود پزشک و پرستار، کمبود کیت‌های تشخیص و حتی نداشتن بودجه کافی از یک طرف و همچنین مشکلات اقتصادی که حاصل مختل‌شدن بازار و کسب و کار مردمی است، از طرف دیگر به دولت فشار می‌آورند و این موضوع کار را بیش از پیش برای دولت روحانی سخت کرده است.

اما این‌ها تنها بخشی از ماجرا است. دامنه بازی با حضور و پررنگ شدن نقش مردم گسترده‌تر می‌شود. بازار شایعه داغ است و جای خالی بازار عید را پر می‌کند. در جامعه و فرهنگ ما در طول سال‌های اخیر ثابت شده است که جامعه ما، همواره حاشیه را به اصل ترجیح می‌دهد. البته شاید در نگاه اول ایجاد حاشیه و شایعه امری چندان جدی نباشد اما با بررسی فضای مجازی می‌توان به خطرات آن پی برد که این‌بار بر خلاف بیشتر موارد دود آن به چشم دولت می‌رود.

پس از اولین اظهارنظر رییس جمهور درباره بحران کرونا. مصاحبه‌های او که از زمان گرانی بنزین زبانزد همه‌گان شده بود، خیلی زود خبر از برگرداندن شرایط به حالت ماقبل کرونا می‌داد که این گفتار درحالی که سرعت شیوع کرونا به صورت تصاعدی بالا می‌رفت دست‌مایه طنز در فضای مجازی هم شد.

با این وجود یکی از ابزارهایی که این روزها برخلاف همیشه به کمک دولت آمد، صدا و سیما بود. به نوعی می‌توان گفت صدا و سیما از همان ابتدا پا به میدان بازی می‌گذارد و ابتکار عمل را در دست می‌گیرد. از اولین حرکات صدا و سیما، گذاشتن بار مبارزه با کرونا بر دوش پزشکان و پرستاران بود. این حرکت در ابتدا کاملا اذهان عمومی را به ست و سوی دیگری منحرف کرد اما این راه‌حل همانطور که از اول پیش‌بینی می‌شد دوام نیاورد و خیلی زود به فراموشی سپرده شد. حرکات پرهزینه اما کم‌سود رسانه ملی ادامه پیدا کرد؛ ساختن هشتگ‌های متفاوت و ساخت کلیپ‌های مختلف از حضور خبرنگاران در جامعه و همچنین تهیه گزارش‌هایی برای عادی نشان دادن شرایط و تایید سخنان روحانی ادامه یافت. اقداماتی که متاسفانه جواب نداد و یا ایجاد رقابتی کاذب میان آمار رسمی دولت و آمار غیررسمی جامعه به دوگانه موجود بیشتر پر و بال داد.

از همین رو وزارت بهداشت آمار مبتلایان و کشته‌شدگان را با سرعت بسیار کم اعلام می‌کند و این روند تا به امروز ادامه داشته و به نوعی تبدیل به بازی دو سر باخت برای مردم و دولت شده است. چون عده بسیاری هنوز خطر بیماری را جدی نگرفته‌اند و با ارتکاب اشتباهات مکرر نه تنها جان خود را به خطر می‌اندازند بلکه باعث افزایش هزینه‌کرد دولت در بخش بهداشت و درمان خواهند شد.

با وجود این‌که فضای مجازی توانسته آمارهای منتشرشده را به چالش بکشد اما تا زمانی که شفافیت کامل از سوی صدا و سیما و دولت اجرا نشود، هراس در دل جامعه رخنه نمی‌کند، مردم بحران را جدی نمی‌گیرند و همچنان شاهد سفرها و تجمع مردم در مکان‌های عمومی خواهیم بود.

بررسی رفتارهای مردمی نشان می‌دهد حتی زمانی که اخطارهایی داده می‌شود  ایجاد هراس در جامعه نه تنها بی‌ثمر نیست بلکه می‌تواند کاملا اثربخش باشد.

در پایان با تمام مشکلات پیش آمده چه از لحاظ اقتصادی و چه از نظر روانی، باید دید آیا باز هم دولت به اطلاعات قطره‌چکانی و آمار خود بسنده می‌کند و یا با ارائه آمار به روز تر به روش‌های کنترل‌کننده دیگری متوسل خواهد شد.

انتشار یادداشت در کلانشهر به معنای تایید محتوی آن نیست و جهت آگاهی مخاطبان منتشر می‌شود.