کلانشهر _ گروه اجتماعی: بهراد ذاکری، عضو شورای شهر رشت در نامه ای خطاب به استاندار گیلان ضمن انتقاد از عدم رعایت اصول فاصله گذاری اجتماعی توسط بسیاری از واحدهای صنفی خواستار بازگشایی مشاغل پرخطری مانند رستوران ها و باشگاه های ورزشی شد؛ البته این درخواست با در نظر گرفتن موارد و قواعد بهداشتی و به منظور جلوگیری از اجحافی که به این واحدهای اقتصادی در مقایسه با دیگر مشاغلی که اجازه بازگشایی گرفتند، مطرح شد.

این نامه واکنش های زیادی را در جامعه در پی داشت. عده ای به این عضو شورا انتقاد کردند که این نامه با مواضع قبلی اش که انتقاد به دولت برای عدم قرنطینه شهرها بود، مغایرت دارد و عده ای هم با او موافق بودند که می خواهد جلوی اجحاف به صدها واحد اقتصادی را بگیرد. اما به واقع حق با کدام طرف ماجرا است؟

هرچند که بهراد ذاکری در اطلاعیه ای توضیحاتی درخصوص موضع جدیدش ارایه داد و بر مواضع قبلی اش مبنی بر رعایت قرنطینه و نقد به دولت برای عدم رعایت این اصل تاکید کرد اما اشاره اش به اجحاف در حق بعضی از مشاغل باعث شد که جامعه رستوران دارها نسبت به موضع ذاکری واکنش مثبت نشان دهند و زخم های این چند ماه شان سرباز کند.

اولین واکنش را محی‌الدین رجبی، صاحب رستوران کندو نشان داد و در صفحه اینستاگرامی‌اش نوشت: «در این چند روز اخیر که همه مشاغل از آبمیوه‌فروشی آقای خاص گرفته تا کباب کثیف سر معلم، از فلان فروشگاه بزرگ گرفته تا نمایشگاه اتومبیل آقایان، فعالیت خودشان را به لطف خداوند از سر گرفته‌اند و با یک تابلوی «ورود کرونا ممنوع» همه مسائل را حل کردند و به استقبال ماه پر خیر و برکت رمضان رفتند، رستوران ها، تالارها، باشگاه ها و آرایشگاه ها همچنان تعطیل هستند تا وارد مرحله دوم شیوع کرونا نشویم و خدای ناکرده آمار بیماران ویروسی افزایش پیدا نکند.

با هر مسئولی هم به پای صحبت می‌نشینیم با لبخندی خاص ما را بدرقه می‌کند و با یادآوری شعار «در خانه بمانیم» توپ را به زمین تهران‌نشینان می اندازد. واقعا این تعطیلی بی مورد با توجه به وضعیت کنونی فعالیت ها در شهر دغدغه رسانه ها و فعالین اجتماعی نیست؟  این روزها که حتی چراغ های راهنمایی به حالت عادی برگشته اند و ترافیک و شلوغی دمار از روزگار آدم در می آورد فقط رستوران ها و تالارها و باشگاه ها عامل انتشار ویروس اند؟ «شهرخلاق خوراک» فقط تا زمانیکه دوستان پیگیر اقامت و بودجه بوده اند خوب بود؟ امروز در شهرخلاق خوراک همه مشاغل بجز رستوران ها و هتل ها فعالند؟! چرا؟

این نوشته تبدیل به کمپینی بزرگ شد و برخی از فعالان اجتماعی هم در حمایت از رستوران دارها فعال شدند. شغلی که رکن اساسی اقتصاد استان نه چندان توسعه یافته گیلان محسوب می‌شود و تعطیلی سه ماهه آن منجر به بیکاری هزاران کارگر و رکود چرخه مالی بازار شده است. از این رو تصمیم گرفتیم سراغ چند رستوران دار معروف رشت برویم و از خسارت هایشان بپرسیم و اینکه اصلا مشتریانشان درصورت بازگشایی وارد رستوران می شوند و خودشان هم مایل به بازگشایی هستند یا نه. نکته جالب توجه پاسخ‌های آن‌ها این بود که رستوران دارها با ضرورت تعطیلی مشاغل موافقند اما انتظار دارند اگر قانون فقط برای آن ها صدق می کند برای بقیه مشاغل و حتی نهادهای دولتی هم باید صدق کند و از همه مهم تر اینکه وقتی دولت دستور به تعطیلی واحد صنفی می دهد مسئولیت حمایت از آن واحد صنفی را هم تقبل کند.

رستوران شورکولی: خیلی از رستوران های شهر به خاطر سیاست های غیرحمایتی دولت برای همیشه تعطیل شدند

بهروز مهدیزاده، صاحب رستوران شورکولی که از تاریخ پنجم اسفند 98 به صورت داوطلبانه رستورانش را تعطیل کرد، ضررمالی تعطیلی رستورانش را آنقدر می‌داند که می شود با همان مبلغ یک رستوران دیگر راه‌اندازی کرد. وی خطر از دست دادن پرسنل آموزش‌دیده به خاطر بیکاری ناشی از تعطیلی را صدمه دیگر رستورانش بیان می‌کند. پرسنلی که برای آموزششان ماه ها وقت صرف شده تا حرفه ای شوند.

وی در پاسخ به این سوال که «آیا هیچ نهاد دولتی و غیر دولتی برای برآورد خسارتها و احتمالا جبران، مراجعه‌ای به آن ها داشته یا خیر؟» می گوید: «وزارت گردشگری یک سامانه معرفی کرد که میزان خسارت‌هایمان را بنویسیم که البته ما به خاطر نداشتن گزینه رستوران در آن سامانه نتوانستیم ثبت نام کنیم. بعید هم می‌دانم آن هایی که ثبت نام کردند هزینه ای دریافت کنند. نهایتا قرار است تسهیلاتی نظیر وام یک میلیونی با درصد سود آقای رییس جمهور پرداخت شود. از این دولت بر نمی‌آید که بخواهد کار بزرگی انجام دهد. وزارت کار هم سامانه‌ای معرفی کرد که پرسنل بیکار بتوانند حقوق سه ماه اسفند، فروردین و اریبهشت را دریافت کنند اما وقتی رفتیم فرم پر کردیم فهمیدیم فقط دو ماه فروردین و اردیبهشت تعلق می گیرد که هنوز تکلیف همان هم مشخص نیست.بانک ها هم که تا قران آخر وام‌هایشان را برداشت کردند و هنوز تکلیف تعویق سه ماهه وام ها علی رغم پر کردن فرم از طرف ما مشخص نشده است. شهرداری رشت هم که کلا اصلا انگار وجود ندارد و بیشتر سرگرم تغییر مدیرانش است تا شغلی که پایه و اساس شهر خلاقش را شکل می دهد.

وی معتقد است که در شرایط فعلی اگر رستوران باز شود و اجازه پذیرایی در داخل سالن را داشته باشد باز مردم تمایلی برای آمدن ندارند و باز کردن رستوران ها برای صاحبانشان سود زیادی ندارد فقط حقوق پرسنلشان و اجاره هنگفت رستورانشان تامین می‌شود که البته از هیچی بهتر است.

صاحب رستوران شورکولی درباره نامه بهراد ذاکری نیز می‌گوید: «نکته مهم این نامه اشاره درست به اجحافی است که به رستوران دارها شده است. اگر همین امروز اعلام کنند که رستوران ها باز شوند نه من به رستورانی می روم و نه انتظار دارم کسی به رستوران من بیاید. چون هنوز کرونا ریشه‌کن نشده و بی‌دقتی ما منجر به خطرآفرینی در جامعه می‌شود اما اشاره درست آقای ذاکری به این موضوع بود که این سخت‌گیری باید در حق همه مشاغل اعمال شود و نه فقط رستوران ها و در کنار این سخت‌گیری دولت باید تسهیلاتی از قبیل پرداخت به موقع حقوق پرسنل، تعویق وام ها و مسایلی از این دست در نظر بگیرد اما دولت نه تنها چنین تصمیماتی نگرفت که تصمیماتش دقیقا تبعیض‌آمیز و برای بسیاری از مشاغل نابود‌کننده بود. نشانه اش رستوران های معروفی در رشت هستند که به خاطر همین دو ماه تعطیلی و سنگینی اجاره ها و وام ها و حقوق پرسنل به طور کل و برای همیشه تعطیل شده اند و صاحبین ملک ها، رستوران ها را برای اجاره گذاشتند. تعدادشان هم کم نیست  این نشان‌دهنده بیکاری صدها کارگر و یک فاجعه اقتصادی است.

مدیر رستوران شورکولی در عین حال اضافه می‌کند: «تنها حمایتی که از سوی دولت دیدیم این بود که برخلاف سال های گذشته به بعضی از رستوران ها مانند شورکولی اجازه دادند که ماه رمضان به صورت بیرون‌بر فعالیت کنند که باید به همین دلیل از فرمانداری رشت تشکر کنیم.»

رستوران شمعدونی: انتظار بازگشایی نداریم اما انتظار داریم دولت از ما حمایت کند

نیما اخگر، صاحب رستوران شمعدونی که از تاریخ 4 اسفند 98 به صورت داوطلبانه رستورانش را تعطیل کرد تا وظیفه اجتماعی و شهروندی اش را انجام دهد درباره ضررهای رستورانش می گوید: «طبیعتا طی این مدت ضررهای اقتصادی زیادی از جمله عدم توانایی پرداخت بدهی های رستوران و دشواری‌های زیادی در خصوص پرداخت دستمزد حقوق و عیدی پرسنل خود را متحمل شدیم و هیچ نهاد دولتی و غیر دولتی (حتی نماینده ای از اتحادیه مربوطه) مراجعه ای به مجموعه نداشته است و کلا ما را به امان خدا رها کردند. هیچ نهاد دولتی و غیردولتی در ایران نیست که در این روزهای سخت به ما کمکی کرده باشد.»

وی درباره امکان باز شدن رستوران ها در شرایط فعلی می گوید: «فکر می کنم در شرایط فعلی بهتر هست که رستوران ها تا عادی شدن واقعی اوضاع فعلا به صورت بیرون‌بر فعالیت داشته باشند. درست است که ما آسیب های زیادی دیدیم اما نمی‌خواهیم که به جامعه آسیبی وارد کنیم اما ای کاش نهادی وجود داشت و قدر ما را می دانست و از نابودی کامل همکارانمان جلوگیری می کرد.»

وی اضافه می‌کند: «به عنوان یک شهروند همچنان وضعیت اپیدمی را غیر عادی و بحرانی می‌دانم و فکر می کنم رعایت بهداشت فردی و عدم حضور در مکانهای پرتردد به خصوص رستوران ها باید جدی گرفته شود.»

رستوران چلوشیش: شهرداری رشت به عنوان متولی شهرخلاق غذا هیچ کاری برای ما نکرده است

حبیب انصار، صاحب رستوران چلوشیش ضرر وارده به مجموعه اش در تعطیلی چند ماهه اخیر را مبلغی در حدود 400 میلیون تومان برآورد می‌کند و می‌گوید: «هیچ نهادی در این مدت از ما حمایت نکرد و حتی پول بیمه بیکاری پرسنل ما را هم ندادند. شهرداری رشت هم که متولی شهر خلاق غذاست طوری رفتار کرده که انگار اصلا رستوران ها هیچ نقشی در این عنوان ندارند و سراغ ما را هم در این مدت نگرفته است.»

از نظر او دیگر هیچ وقت کسب و کار آن‌ها به دوران قبل از کرونا بر نمی‌گردد و رستوران دارها زین پس با مشکلات زیادی روبرو خواهند بود.

وی درباره ایده باز شدن رستوران ها می‌گوید: «این امر یک مبحث سراسری و جهانی است و اگر دنیا به این نتیجه رسیده که رستوران ها تعطیل شوند ما هم در ایران به خاطر شرایط جامعه انتظار نداریم که باز باشیم اما انتظار داریم که مثل کشورهای توسعه یافته که از مشاغلشان حمایت می‌کنند از ما هم حمایت شود تا نابود نشویم. هرچند که بعضی از مشاغل هم هستند که نکات بهداشتی و قوانین فاصله اجتماعی را رعایت نمی‌کنند. این درحالی است که اجازه باز بودن دارند اما براساس پروتکل های بهداشی عمل نمی‌کنند و شغل کمتر خطرآفرینشان را تبدیل به شفلی پرخطر می‌کنند. افراد قانون‌گریزی که فکر می‌کنند دور زدن قانون زرنگ جلوه‌شان می‌دهد.»

رستوران تجار: درصورت باز شدن رستوران ها فقط 30 درصد مشتریان بر می‌گردند

سامان صیقلانی، صاحب رستوران تجار ضرر رستورانش را مشروط به اینکه در ماه آینده اجازه بازگشایی داشته باشد درحدود یکصد میلیون تومان عنوان می‌کند و ضرر رستوران پدری اش، آفتاب را 70 میلیون تومان برآورد می‌کند. ضرری که ناشی از پرداخت حقوق پرسنل هر دو مجموعه و عیدی دراسفندماه و فروردین و همچنین خرید مضاعف مواد اولیه برای ماه پایانی سال و ایام نوروز بود. این ها جدا از هزینه وام هایی است که باید وصول شود یا اجاره مغازه که باید پرداخت شود.

به او هم هیچ کمک دولتی مانند بقیه رستوران ها نشده است و  معتقد است حتی اگر رستوران باز شود باز در خوش بینانه ترین حالت تنها سی درصد مشتریان برمی گردند. وی درباره کمک شهرداری رشت به عنوان متولی شهرخلاق غذا می گوید که هیچ کمکی از سوی شهرداری نشده است.

وی نیز همانند دیگر رستوران دارها معتقد است که در شرایط فعلی نه خودش به رستورانی می‌رود و نه موافق باز شدن رستوران ها به صورت پذیرایی در داخل سالن است اما انتظار دارد که قانون برای همه عادلانه رعایت شود. وی مثال می زند: «رستورانی درحومه رشت را سراغ دارم که در ایام تعطیلات هم پذیرایی زیرسیبیلی انجام داده است. ازعنوان کردن اسمش معذورم چون ارتباط کاری و دوستانه داریم با هم اما به رفتارش انتقاد دارم چون برای جامعه خطرآفرین است. البته بعضی ها درباره خطر ظاهرا توجیه نیستند. بعضی ازدوستان تقصیر خودشان هم نیست. کسی برایشان کارگاه آموزشی و توجیهی و یا کلاس مجازی تشکیل نداده است تا  عمق فاجعه را درک کنند. به همان مقدار هم هستند عزیزانی که متحمل ضرر شدند اما سلامت خودشان و پرسنلشان و مشتریاشان را به خطر نینداختند.

رستوران مادام موسیو: کسب و کارهای زیادی هستند که پروتکل های بهداشتی را رعایت نمی‌کنند

جواد فاضلی، صاحب کافه‌رستوران «مادام موسیو» از دست دادن مشتریان، باز ماندن از پرداخت تعهدات مالی، عدم توانایی در پرداخت اجاره رستوران، از بین رفتن مقادیر زیادی مواد غذایی اولیه و ترک کار پرسنل را از ضررهای تعطیلی چندماهه رستوران ها عنوان کرد. این درحالی است که به گفته او حداقل در رشت جذب پرسنل خوب و متعهد کار بسیار دشواری است.

وی در پاسخ به این سوال که «آیا نهادهای دولتی و شهرداری رشت به عنوان متولی شهر خلاق غذا از او به عنوان یک رستوران دار در این مدت حمایت کردند یا نه؟» می‌گوید: «به هیچ عنوان ولی بانک‌های مربوطه بابت دیرکرد اقساط با بنده تماس گرفتند.»

وی در پاسخ به این سوال که «آیا امکان بازگشایی و برگشت به شرایط پیشین را دارید؟» می گوید: «در کوتاه‌مدت ما باید همچنان تاوان ضررها و بی‌پناهی هایمان را بدهیم اما در طولانی مدت بله. اینکه مشتریان وفادار حاضر باشند دوباره به رستوران مورد علاقه‌شان برگردند بستگی به توانایی اعتماد‌سازی رستوران و برندسازی اش دارد.»

او با بازگشایی رستوران ها به صورت پذیرایی در داخل سالن به خاطر شرایط فعلی جامعه در مبارزه با بیماری کرونا مخالف است اما انتظار دارد که قوانین درباره سایر مشاغل هم عادلانه و محکم و غیر تبیعیض‌آمیز و در عین حال حمایتی باشد. فاضلی در همین راستا می‌گوید: «رستوران ها حق بازگشایی کامل ندارند اما در همین مدت ازدحام در کسب و کارهایی وجود داشت که باید در این دوران تعطیل می‌بودند ولی نه تنها در حال فعالیت بوده و هستند، بلکه برخوردی هم با آنها صورت نگرفت و به فعالیت ادامه دادند و نشانه ای هم از رعایت پروتکل های بهداشتی در آن ها مشاهده نشد.»

 رستوران پلاکباب: تجربه نشان داده در ایران چیزی نسبت به گذشته بهتر نمی‌شود

آرمان وحیدی، صاحب رستوران پلاکباب میزان خسارت اقتصادی این چند ماه تعطیلی را قابل محاسبه نمی‌داند و بزرگ‌ترین ضرر را بیکاری ۴۵ نفر پرسنل ثابت و نزدیک به ۲۰ نفر گروه موزیک و اجاره دو شعبه رستورانش عنوان کرد.
وی نیز مانند دیگر رستوران ها می‌گوید هیچ نهادی از دولت و شهرداری تا حالا برای شنیدن و رفع مشکلاتشان مراجعه نکرده یا تماس نگرفته است.
وی درباره استقبال مردم از رستوران ها در صورت بازگشایی احتمالی می گوید: «مردم رستوران‌گردی را دوست دارند ولی اینکه وضعیت به روال پیشین بازگردد تقریبا غیرممکن است. تجربه نشان داده در ایران چیزی نسبت به گذشته بهتر نمی‌شود.
وی درباره نامه اخیر بهراد ذاکری و پیشنهاد برای بازگشایی رستوران ها می گوید: «این پیشنهاد در صورتی مفید خواهد بود که اولا بازگشایی در قالب معیارها و دستورالعمل‌های بهداشتی و نظارت شدید بهداشت باشد و دوما رسانه‌ها از این بازگشایی حمایت کنند چون اگر شورا و استانداری دستور بازگشایی دهند اما رسانه ها مدام بر خطرآفرین بودن حضور در رسانه ها تاکید کنند این بازگشایی هیچ فایده ای ندارد.»

وی همچنین به عدم رعایت دستورالعمل های بهداشتی و قانون فاصله‌گذاری اجتماعی از سوی برخی از مشاغل اشاره می‌کند و می‌گوید: «اگر فعالیتی به صورت پنهانی در آرایشگاه ها و جاهای دیگر بوده مطمئنا از سر نیاز و رفع مشکلات اقتصادی و معیشتی بوده است چون بدون حمایت‌های دولتی بسیاری از مشاغل ناگزیر هستند کارشان را در هر شرایطی انجام دهند.»

چرا فقط رستوران‌ها باید تاوان بدهند؟

در پایان رستوران دارهای رشت انتظار ندارند به طور کامل اجازه بازگشایی داشته باشند. آن ها اولین مشاغلی بودند که داوطلبانه و به خاطر مسئولیت اجتماعی‌شان اقدام به تعطیلی شغلشان کردند اما اینک احساس می کنند که بی‌پناه رها شده‌اند و سیاست‌های دولت برایشان تبعیض‌آمیز بوده است.

آن‌ها انتظار دارند که دولت سیاستی اتخاذ کند که حقوق پرسنلشان در این سه ماه به طور منظم پرداخت شود تا دغدغه معیشت کارگرانشان را نداشته باشند. دولت بازپرداخت وام هایشان را برای سه ماه بدون در نظر گرفتن جریمه به تاخیر بیاندازد و مالیات این چند ماه به آن‌ها تعلق نگیرد. آن ها انتظار دارند اگر قرار است قرنطینه ای انجام و قانون فاصله‌گذاری اجتماعی اجرا شود در حق همه اصناف و ادارات با عدالت برخورد شود. نه اینکه رستوران دارها اجازه باز شدن نداشته باشند اما مثلا هایپرمارکت ها بدون نظارت‌های بهداشتی به مشتریان در صف‌های درهم فشرده جنس بفروشند و ادارات دولتی هم قوانین دوران کرونا را رعایت نکنند. رستوران دارها معتقدند که اگر ویروس کرونا از طریق پذیرش حضوری رستوران ها منتقل می‌شود مطمئنا از طریق مراجعه حضوری مردم به ادارات دولتی و بانک ها و استفاده از حمل و نقل عمومی نیز منتقل می‌شود. پس چرا فقط رستوران دارها باید تاوان این روزها را بدهند و بازهم بی پناه بمانند؟