کلانشهر _ گلناز ابراهیمی: در گذشته، مشکل انسان عدم دستیابی به اطلاعات به ظاهر ساده در زمان مناسب بود ولی رفته رفته و با پیشرفت تکنولوژی، امروزه به دریای وسیعی از اطلاعات از جمله اخبار، شبکه‌های مجازی، ویدیوهای آموزشی و هزاران محتوای دیگر دسترسی داریم.

در این میان شبکه های مجازی یک گام جلوتر از سایر رسانه ها قرار دارند و این برتری باعث شده است که بارها در طول شبانه‌روز به شبکه های مجازی سر بزنیم. به‌گونه ای که متاسفانه در سراسر کشور اکثر مردم تلفن همراه به دست داشته و در حال چک کردن دائمی آن هستند. این رویه باعث شده است که از میزان مطالعه کتاب کاسته شود و تبلت و تلفن های همراه، جایگزین دریایی از تجربیات کتابها شوند. ما روزانه وقتمان را با دیدن ویدیوهای گوناگون، با فرض اینکه درحال یادگیری هستیم، هدر می‌دهیم. با این حال اگر در مورد چیزهایی که هفته پیش یادگرفته‌ایم پرسیده شود، بعد از کلی تلاش احتمالا چیزی در خاطرمان نیست.

مسئله اصلی این است که همه ما دارای ظرفیت محدودی هستیم. زمانیکه قرار است روی یک مساله مهم تمرکز کنیم، چیزهای دیگر اهمیت کمتری پیدا می‌کنند و اگر بخواهیم تمرکزمان را بین مسائل مختلف تقسیم کنیم، دچار مشکل می شویم. هنگام استفاده از شبکه های مجازی، میزان زیادی اطلاعات به دست می آید که عملا مقدار بسیار کمی از آن را می توان به خاطر سپرد. یکی از مشکلات جایگزینی شبکه های مجازی با کتاب، انبوه اطلاعات و توان پردازش آنهاست که باعث می شود تمرکز و گزینش مطالب مفید برای فرد سخت شده و بصورت مفید و کافی نیز نتوان از آن بهره برد. شبکه های مجازی حاوی انبوهی از اطلاعات پراکنده و غیر منسجم‌اند در صورتی که کتاب حاوی اطلاعات تخصصی و مستند است. از سوی دیگر نظارت دقیقی بر روی صحت و سقم اطلاعات موجود در فضای الکترونیک وجود ندارد و این در حالیست که اطلاعات کتاب‌ها نمی‌تواند غیرعلمی و غیرمستدل باشد.

یکی دیگر از اثرات منفی استفاده از این شبکه ها غافل شدن از زندگی است. در واقع، با صرف وقت در آنها، دانش جدیدی کسب نمی شود، زیرا با گذشت زمان تمامی این اطلاعات فراموش خواهند شد.
تعداد صفحات بالای کتاب نیز باعث می شود که وقت کافی برای مطالعه وجود نداشته باشد. در واقع، ما وقت اندک خودمان را در مواجه با کتابی با صفحات زیاد می‌بینیم و همین باعث می شود برای کسب اطلاعات به سمت شبکه های مجازی برویم.

به‌طور کلی، کتاب و کتابخوانی قربانی سرعت بیشتر و قیمت بسیار کم شبکه های مجازی شده است. از سوی دیگر افزایش قیمت کتاب باعث شده است که جایی در سبد خانوار ایرانی نداشته باشد. اما باید در نظر گرفت که «خواندن کتاب مانند قرض گرفتن مغز شخص دیگر برای مدتی است.»
حالا چاره چیست و چگونه در درگیری.های روزانه‌مان می توان کتابخوان شویم؟ هدف از این یادداشت حذف کامل شبکه های مجازی نیست چون نمی توان منکر تاثیرات مثبت آنها شد. منظور تنها جایگزین کردن کتب به جای آنها، برای کسب اطلاعات است. اولین و مهم ترین جامعه هدف برای مطالعه، کودکان و نوجوانان هستند. باید به آن‌ها آموزش داد که مطالعه کنند. امروزه شاهد آن هستیم که کودکان قبل از خواندن و نوشتن استفاده از شبکه های مجازی را آموزش می بینند. البته جذابیت بصری شبکه مجازی یکی از عمده دلایل این اتفاق است. اما به عقیده کارشناسان، فرهنگ کتابخوانی اگر در بین کودکان نهادینه شود شاهد یک نسل رشد یافته خواهیم بود. باید خوب و بد هر کدامشان را برایشان تبیین کنیم چون در این حالت مشتاقانه به مطالعه می پردازند. همینطور خودمان، به‌جای ساعت ها اتلاف وقت در شبکه های مجازی، می توانیم در میان درگیری‌های هر روزمان زمان‌های بسیاری را پیدا کنیم که بتوان از آن به‌ عنوان فرصتی برای کتابخوانی بهره بگیریم. زمان‌‌های انتظار در مطب ها یا وسایل حمل و نقل عمومی و… زمان مناسبی برای مطالعه است. اگر می‌توانید، میزان استفاده از شبکه های مجازی را کاهش داده و همیشه یک کتاب همراه خود داشته باشید و هرکجا که می‌روید، با خود ببرید. مهمترین نکته این است کتابی را انتخاب کنید که دوست دارید و از خواندن آن لذت می‌برید. اگر کتابی را دوست ندارید، نخوانید. راه دیگر پیدا کردن دوستان کتابخوان است. آن‌ها پیشنهادهای خوبی برای خواندن کتاب دارند و می‌توانند خلاصه ای از کتاب‌هایی که خوانده اند را برایتان بازگو کنند، حتی اگر امانتدار خوبی باشید شاید بتوانید از آنها کتاب قرض بگیرید. استفاده از کتابهای به‌صورت نسخه ی دیجیتالی و یا خرید کتاب به‌صورت دست دوم هم یکی از راه‌های بصرفه برای خواندن کتاب است.