امیر صیاد شیرازی، یکی از فعالان محیط زیست ایران، میگوید کشورهای حاشیه دریای خزر، با یکدیگر قوانینی برای محیط زیست خزر تصویب میکنند و مشترکا به آن بیاعتنایی میکنند. هیچ کس قائل به رعایت قوانین کنوانسیون های بینالمللی نیست. آلایندگی خزر مداوم افزایش پیدا میکند و پژوهشگران محیط زیست نگران هستند. اما مسئولین منتظر یک فاجعه محیط زیستی هستند تا بدانند که وظیفه ای در قبال دریاچه دارند.
کلانشهر: هر کدام از کشور های حاشیه دریای خزر، به نوبه خود مداخلات سوئی را در قبال خزر داشتهاند که اکوسیستم وابسته به این دریا را تحت تاثیر قرار میدهد. بسیاری از کارشناسان و فعالان محیط زیستی در این باره ابراز نگرانی می کنند. اما بر خلاف انتظار تداوم حیات محیط زیست از اهمیت کمی برخوردار است. زیرا زندگی انسان ها بیش از محیط زیست به اقتصاد وابسته شده است و آنها ناچار هستند، موضوعات محیط زیستی را در اولویت دوم قرار دهند. این بر اکوسیستم وابسته به خزر تاثیر میگذارد. شاید توجه بیشتر به موضوعات اقتصادی در کوتاه مدت ثمربخش باشد، اما مسلما وابستگی انسان به طبیعت ریشه دارتر است.
امیر صیاد شیرازی، مسئول مرکز درمانی و تحقیقاتی فوک خزری ایران، در گفت و گو با خبرنگار رکنا، این موضوع را کارشناسی میکند.
آلودگی خزر با نفت و گاز
صیادی شیرازی در ارتباط با فزایندگی آلودگی در دریای خزر، گفت: متاسفانه تمام گونه های محیط زیست از آلودگی دریای خزر متاثر شدهاند. این تاثیر هم سالانه بیشتر و بیشتر میشوند. جز ایران، چهار کشور دیگری که با خزر ساحل دارند، این دریاچه را با آلاینده های نفت و گاز آلوده میکنند. در روند مطالعه گونه هایی مانند فک در دریاچه، سطح آلودگی و فزایندگی آن را را مکررا مطالعه میکنیم. آلاینده دریا بیشتر و بیشتر میشود. هیچ یک از این چهار کشور متعهد به قراردادهای بینالمللی و محیط زیستی نیستند. جدای نشت آلاینده های نفت گاز، ما آلوده هایی دیگری هم داریم که تاثیر مخرب خود بر منطقه را روز بروز بیشتر نشان میدهند.
هر پنج کشور حاشیه خزر فاضلابشان را به دریا میریزند
وی در ادامه گفت: حجم آلاینده های دریاچه خزر زیاد است، آنقدر که حتی تصاویر ماهواره ای آن را مشخص نشان میدهد. تمام این پنج کشور آلاینده های فاضلابی خود را به دریا میریزند. همچنین بسیاری از فاضلاب های کشاورزی به مقصد دریا جریان دارند. مضاف براین ها دریای خزر محل تخلیه فضولات تولید فلز است. برخی از این فلزات مانند جیوه سنگین و سمی هستند، و تاثیر مخربی برای دریا دارند. در هیچ یک از مواردی که اشاره کردیم، هیچ کدام از کشورها مدارا نمیکنند و نظارتی صورت نمیگیرد.
مسئولان منتظرند تا اتفاقی سهمگین بیافتد
مسئول مرکز درمانی و تحقیقاتی فوک خزری، بیان کرد: همه انسان ها به ویژه جمعیتی که در حاشیه دریا زندگی میکنند، از این آلاینده ها متاثر خواهند بود. ما تاثیر این آلاینده ها را بر محیط میبینیم.شاید انسان ها نسبت به گونه هایی که حیاتشان به دریا وابسته است دیرتر واکنش نشان دهند. اما ما خسارت به اکوسیستم و مرگ حیوانات را میبینیم که بسیاری از افراد منتظرند تلخ ترین اتفاقات محیط زیستی را ببینند و بعد بپذیرند که تخریب محیط زیست و دریا و ... بر زندگی ما نیز تاثیر میگذارد. الآن نمیتوانیم به آنها اثبات کنیم، اما شکی نیست که زندگی انسان ها نیز به دلیل این تخریب ها دستخوش تغییر یا آسیب میشود. مردم ساحل نشین بیشتر متوجه میشوند.
کسی با قوانین محیط زیست کاری ندارد، اقتصاد در الویت است
صیاد شیرازی، در پاسخ به این پرسش که « آیا کشورهای حاشیه دریای خزر، نسبت به عملکرد یکدیگر شکایتی ندارند؟» گفت: چون اقتصاد در دنیا حرف اول را میزند. وقتی به سمتی میرویم که کشورها را مشکلات اقتصادی تهدید میکند، بیتردید محیط زیست در الویت نیست و به راحتی فدا میشود.
تاسفانه این اتفاق هم افتاده است. ما می بینیم که در جلسات دولتی موضوعات محیط زیستی مطرح می شود، اما همیشه فدای موضوعات اقتصادی میشوند. در حال حاضر، چند پالایشگاه نفتی در شمال خزر فعالیت میکنند. بوسیله این پالایشگاه ها، پول های هنگفتی به جریان میافتد. برای این پول ها نیز محیط زیست به راحتی فدا میشود. متاسفانه در هیچ کدام از این پنج کشور شعور محافظت از دریای خزر نیست. این وظیفه آنها است اما باید به یک نتیجه محسوس برسیم، تا آنها قبول کنند که مهم است از آلودگی دریا جلوگیری شود.
هیچ قانونی که حامی محیط زیست باشد ضمانت اجرایی ندارد
وی افزود: ما قوانین مختلف و متعددی برای حفاظت از محیط زیست داریم که اجرا نمیشوند. کنوانسیون های متعددی شکل گرفتند که متاسفانه کنار گذاشته شدند. قوانین بسیاری که با حضور ۵ کشور نوشته شدند و تصویب شدند هم راه به جایی نبردند. اما هیچ کدام از آنها ضمانت اجرایی نداشتهاند و وقتی به آنها گذاشته نشد. شرایط دریای خزر ایجاب میکند که نگاه حقوقی بیشتری در رابطه با آن داشته باشیم. با توجه به قوانینی که وضع شدند اما رها شدند، پیگیری قضایی میتواند ما را به جای خوبی برساند. اما اراده ای برای نظارت، رعایت یا پیگیری قوانین وجود ندارد. متاسفانه هر چه موضوعات و مشکلات اقتصادی جهان پیچیدهتر میشود، ما شاهد بی توجه بیشتری نسبت به مصائب محیط زیستی هستیم.
خشکی دریاچه ارومیه نمونه کوچکی از تخریبی است که ممکن است در خزر ببینیم
این فعال محیط زیست، در رابطه با کاهش سطح آب دریاچه گفت: تاریخچه دریای خزر نشان میدهد که خشکسالی ها دورهای هستند. این تغییرات در هر سی و اندی سال رخ میدهند و دریاچه خود بخود به حالت عادی خود برمیگردد. اما بیتردید تاثیر آن را خواهیم دید. مهم است که توجه کنیم کاهش سطح آب در دریای خزر چقدر میتواند تاثیرگذار باشد. آنچه در دریاچه ارومیه دیدیم، مقیاس کوچکی از آن چیزی است که میتواند رخ بدهد. اگر آن اتفاق در دریاچه خزر بیافتد، بسیار مخرب تر خواهد بود.
کنترل رود خانه ولگا به زیان دریاچه و منطقه خزر است
صیاد شیرازی، گفت: ما هیچ معیاری نداریم که بتوانیم پیشبینی کنیم دریاچه خزر و روند خشکسالی آن چگونه پیش خواهد رفت. اما اگر به حق ابه رودخانه های بزرگی مانند ولگا تعدی شود، خسارت غیرقابل جبران است. در واقع ولگا که شامل ۸۰ درصد دبی آبی است که به دریاچه میریزد، در حال حاضر تحت کنترل دولت روسیه است. این میتواند تاثیراتی را بر آب دریا بگذارد که خسارات ناشی از آن دامن هر پنج کشور را بگیرد. متاسفانه از اتفاقت بدی که در این اواخر افتاده است، اتصال ورودخانه ولگا به یک دریای دیگر است.
پژوهشگران نگران وضعیت آینده خزر هستند
مسئول مرکز درمانی و تحقیقاتی فوک خزری، بیان کرد: این مداخلات میتواند اکوسیستم دریاچه را تحت تاثیر قرار دهد. به خاطر تمامی این تغییرات پژوهشگران نگران اینده اکوسیستم منطقه هستند. مداخلات، آهسته آهسته تغیراتی را ایجاد میکنند که بر کل محیط زیست دریاچه تاثیر میگذارد. این مداخلات شوری دیراچه و خشکسالی را تحت تاثیر قرار می دهد، و مهم است که توجه کنیم ما با بزرگترین دریاچه جهان روبروئیم. تاثیرات سوی این تخریب میتواند ابعاد به همان بزرگی داشته باشد. اگر کشورها به این مداخلات ادامه بدهند، آینده روشنی را متصور نیستیم.
وی در پایان گفت: تا الان هم اتفاقاتی افتادهاند که نامطلوب و محسوس هستند. این طور نیست که فقط منتظر اتفاقات بد باشیم. در حال حاضر بسیاری از گونه های دریائی بویژه ماهی خاویار در خطر هستند. فک خزری که یکی از گونه های قوی دریاچه محسوب میشود حتی مورد حمله هستند. آسیب دیدهاند. در حال حاضر جمعیت بیش از یک میلیونی این فک ها به ۱۰۰ هزار رسیده است. یعنی کاهش بیش از ۹۰ درصد که بسیار نگران کننده است. این به تغییرات اکوسیستم و مداخلات انسانی مربوط میشود.
رکنا
نظر شما:
زلزله ۴.۵ ریشتری گیلان را لرزاند