مطابق اسناد موجود از دوره مشروطه گیلان در بهمن ماه سال ۱۲۹۰ هجری شمسی ۴ تن از مشروطه طلبان و آزادیخواهان گیلانی در یک دادگاه فرمایشی در رشت محاکمه و اعدام شدند و همزمان ۲نفر از مشروطه خواهان انزلی هم در یک دادگاه فرمایشی در غازیان اعدام شدند.

به گزارش پایگاه خبری کلانشهر و به نقل از ۸دی، مطابق اسناد موجود از دوره مشروطه گیلان، درظهر روز جمعه سیزدهم صفر سال ۱۳۳۰هجری قمری برابر با ۱۲ بهمن ۱۲۹۰ هجری شمسی چهار تن از مشروطه طلبان و آزادیخواهان گیلانی به اتهام واهی و تعرض به قوای روسیه تزاری، در یک دادگاه فرمایشی با شاهدان دروغین به دستور نکراسف کنسول وقت روس رشت محاکمه و در قرق ناصریه سابق رشت و محل فعلی بیمارستان پورسینا در خیابان پرستار اعدام و بدون هیچ آدابی در همانجا در یک گور بخاک سپرده شدند.

این چهار تن از شهدای مشروطه عبارت بودند از: ملا عبدالعزیز شریعتمدار کرگانرودی روحانی مدافع تالشی، میرزا یوسف خان جوبنه ای سرتیپ وقت شهربانی رشت، صالح خان مژدهی و کاظم خان نوکام معروف به کمیسر.

گفتنی است که همزمان با این واقعه دونفر هم در انزلی به دار آویخته شدند.

مشروطه خواهان انزلی را هم در یک دادگاه فرمایشی در غازیان اعدام و آنها نیز در یک گور بدون آداب مذهبی دفن می کنند.

هرچند بعد از خروج روس ها، آزادیخواهان اجساد شهدای انزلی را در مسجد قائمیه دفن می نمایند، ولی حیاط مسجد بعدها خیابان ناصرخسرو شد.

به گواهی تاریخ، دو سال پیش از این واقعه، کمیته «ستار» در رشت تشکیل گردید.

یپرم خان ارمنی با مشروطه‌خواهان هم پیمان شد و جوانان ارمنی را برای نهضت بسیج کرد.

در همین هنگام محمدولی خان خلعتبری تنکابنی از تبریز بازگشته بود.

کمیته ستار با او مذاکره کرد و او را راضی کرد با نیروهایش برای پیروزی جنبش مشروطه به مبارزه برخیزد.

در روز ۱۹ بهمن سال ۱۲۸۷ خورشیدی انقلابیون حاکم رشت آقا بالاخان سردار افخم را در باغ مدیریه رشت کشتند و شهر را تسخیر کردند پس از آن تمام گیلان به تصرف آزادی خواهان در آمد.

به موجب این پیروزی آنها رونوشتی به سفرای خارجی نوشتند که نزاعی با محمد علی شاه قاجار ندارند و فقط در صدد احیای مشروطه‌اند.

صدای انقلاب رشت به گوش شهرهای دیگر ایران و کشورهای آزاد جهان رسید و باعث دلگرمی مجاهدان تبریز شد.

ستارخان و باقرخان تلگراف های مهیجی ارسال کردند و متحصنین سفارتهای عثمانی و انگلیس در تهران جشن گرفتند.