کلانشهر: افشین جعفری خواه* -از منظر علم شهرسازی و معماری، شهری که رودخانه و یا رود داشته باشد، شهریست که ساکنانش آرامش دارند و یکی از خاطرات و تفریحات خانوادگی بودن در کنار رودخانه و آب است. در تمام دنیا چنین است و حتی در نقاط کویری ایران که همواره در طول تاریخ با کمبود آب مواجه بودند اما به درستی با قنات‌ها این کمبود را مدیریت می‌کردند.

 گاه در سرچشمه این قنات‌ها و یا حوضچه‌هایی که می‌ساختند و از آب هم برای خنک کردن فضا‌ها، هم آبیاری باغ و باغچه، هم آرامش گرفتن و کنار آب بودن و بالاخره برای نوشیدن استفاده می‌کردند. حتی بودن آب در حوض حیاط خانه و دیدنش تلطیف روح و روان به حساب می‌آمد، آب یکی از عناصر چهارگانه آفرینش بود و مقدس می‌پنداشتند.

حال بیاییم به رشت، شهری که نه یک رودخانه بلکه دو رودخانه دارد، این رودخانه‌ها طبیعی هستند نه مثل دریاچه مصنوعی چیتگر تهران، و نه مثل حوض‌های باغ‌های ایرانی در مناطق کویری ایران مانند هشت بهشت، و یا باغ فین کاشان، در کنار این رودخانه قرن‌ها زندگی طبیعی و معماری و محله‌سازی ارگانیک شکل گرفته و زندگی جریان داشته است. روزگاری یکی از لذت‌های مردم بود و کنار رودخانه می‌رفتند و ماهیگیری و شنا می‌کردند. اما دریغا امروز که حتی ماسک‌های ضد شیمیایی هم نمی‌تواند بوی بد حواشی زرجوب و گوهررود را به ویژه در ماه‌های گرم سال حفاظت کند.

آقایانی که در رشت مدیریت شهری و برنامه‌ریزی شهری را به عهده دارید و دایما در حال جنگ و نزاع هستید، آیا شده هرگز بر سر احیای این دو سرمایه گرانبهای رشت نزاع کنید؟!

 امروز قیمت زمین در مناطق شمالی ایران در زمره گران‌ترین هاست، آیا تاکنون حتی با خود محاسبه کردید که قیمت این دو رودخانه با طول تقریبی ۲۶ کیلومتر چقدر است؟ آیا باید حتماً سرمایه‌گذاری بیاید و پول با خود بیاورد تا شما باور کنید که سرمایه به این شهر آمده؟ چرا فکر نمی‌کنید که ما ثروتمندان گدا پیشه شدیم؟

رشت یکی از زیباترین شهر‌های ایران است نه فقط برای کالبدش بلکه برای محتوا و فرهنگش و ایا بین این روحیه خوش بودن مردم از گذشته‌های دور و داشتن این دو رودخانه نسبتی برقرار نبوده و نیست؟

تحقیقی نشان داد که با بستن آب بالا دستی زاینده رود مردم اصفهان افسرده و خشمگین شدند و زمانی که زاینده رود آب جاری دارد مردم آرام‌ترو خوشحال ترند. اگر قدر ثروتی را ندانیم آن ثروت از ما دریغ می‌شود و از بین می‌رود. آیا برای ایجاد زرجوب و گوهررود ما بودجه در نظر گرفتیم یا این ثروت بی‌انتها قرن‌هاست خدادادی به ما داده شده و چون همیشه بوده قدر نمی‌دانیم؟

آقایان ما باید از تجارب دیگر کشور‌ها در لایه روبی و احیای این دو رود استفاده کنیم و این بیست و چند کیلومتر کار چندان سختی نیست، از محل جذابیت گردشگری این دو رود تا سال‌ها می‌توان بهره جست و برای حفظ و نگهداری، هزینه‌های خودش را پوشش خواهد داد. هنوز فرصت هست، هنوز می‌توانید اعتماد مردم را جلب کنید و با راه‌اندازی یک کمپین محلی، ملی و فراملی ثروت رشت را به آن برگردانید و نام نیک از خود برجای بگذارید و بعد از پایان دوره کاری‌تان خودتان هم از آن بهره ببرید و آیندگان هم لذت ببرند و خوش باشند به داشتن این دو رود و شهری زیبا و منحصر به فرد.

یکی از آسیب‌های مدیریت در ایران انجام کار‌های نمایشی و آماری است کار کوچکی انجام دادن و در فضای مجازی بزرگ جلوه دادن، و یا مدام آمار و ارقام ارایه کردن، و رفتن به محلات و عکس با مردم محله در اینستاگرام گذاشتن، خلاصه فضای مجازی فرصتی استثنایی است برای اینکه آگاهی بخشی انجام شود و به جای نامه‌نگاری و بودجه خواستن دست به سوی مردم باید دراز کرد برای احیای این دو رودخانه وقتی مسوولان نظام ببینند که مردم راسا اقدام کردند و حالا بودجه‌ها مثل لند فیل سراوان گم و گور نشده می‌آیند پای کار. قطعاً استاندار گیلان نماینده دولت است و در تبیین و تشریح این حرکت عظیم جهادی و بازگرداندن ثروت به شهر رشت از هیچ تلاشی فرو‌گذار نخواهد کرد.

آقایانی که در شورای شهر و مدیریت شهری مدام گلاویز هستید همین یک کار را انجام بدهید و اگر دوران کاری‌تان تمام شد و رفتید نه تنها نسل حاضر که آیندگان از شما به نیکی یاد خواهند کرد. نگذارید بحران زیست محیطی این دو رودخانه تبدیل شود به دفن زباله در سراوان، که از قدیم گفته‌اند العاقل فی الاشاره.

*کارگردان تاتر و پژوهشگر