این مساحت در مقایسه با شاخص‌های تعیین شده از سوی سازمان محیط زیست سازمان ملل متحد که ۲۰ تا ۲۵ متر مربع برای هر نفر تعیین شده، رقم کمتری است. با وجود این در شهر‌های مختلف کشور این رقم با توجه به ویژگی‌های متفاوت جغرافیایی و اقلیمی با اختلافاتی همراه است که میزان آن را طرح‌های مصوب هر یک از شهر‌ها تعیین می‌کنند.

سرانه فضای سبز شهر رشت، بنابر مصاحبه مدیرعامل سازمان فضای سبز و سیمای شهری شهرداری با خبرگزاری‌ها در ۱۵ آذر ۱۴۰۰ به ازای هر نفر دو و نیم متر مربع می‌باشد که باید بر اساس طرح مصوب رشت ۱۵ متر مربع باشد.

اگر بخواهیم مقدار سرانه فضای سبز شهری رشت را با شهر‌های دیگر مقایسه کنیم به نتایج جالبی می‌رسیم.

تهران به ازای هر نفر۱۶ متر مربع فضای سبز دارد‌. شهر‌های کویری مانند قم ۲۰ متر مربع، یزد ۱۷ متر مربع، کرمان ۱۸ متر مربع و شهر‌های سرد سیری مثل تبریز ۱۷ متر مربع، ارومیه ۱۲ متر مربع، اردبیل ۷ متر مربع، زنجان ۱۵ متر مربع، همدان ۱۱ مترمربع، شهر‌های گرمسیری مثل اهواز ۱۸ متر مربع، بندرعباس ۱۱ متر مربع و یا شهر‌های دیگری مثل اصفهان ۲۸ متر مربع، شیراز ۲۵ متر مربع، مشهد ۱۷ متر مربع و شهر‌های شمالی مثل ساری ۳۲ متر مربع، گرگان که مسئولین شهریش اعتقاد دارند باید زنگ خطر را در این زمینه به صدا در بیاورند!! دارای ۷ و نیم متر مربع فضای سبز می‌باشد که این مقدار غیر از مساحت پارک ناهارخوران گرگان است که با احتساب آن می‌شود ۱۳ متر مربع!

شهر رشت در مقایسه با زاهدان که با داشتن ۴ متر مربع عنوان فقیرترین فضای سبز شهری ایران را دارد. عقب‌تر است!

یعنی سرانه فضای سبز شهری ما نصف فقیرترین شهر دارای سرانه فضای سبز ایران است! با توجه به این که لقب پربارترین شهر کشور را داریم ولی به لحاظ داشتن سرانه فضای سبز احتمالاً خارج از جدول شهر‌های ایران قرار داریم!

این موضوع در جای خود احتیاج به آسیب‌شناسی و نقد وبررسی دارد که موضوع این یادداشت نیست.

مسأله قابل تامل این است که به نظر می‌رسد هنوز پارک شهر وسبزه میدان به عنوان پارک معروف مورد استفاده عموم مردم قرار می‌گیرد و بقیه پارک‌ها با استقبال در خور توجه‌ای روبرو نیستند این وضعیت موقعی بهتر روشن می‌شود که بدانیم رشت چند پارک دارد؟

رشت بنابر جداول موجود در سایت شهرداری رشت دارای ۶۳ پارک می‌باشد! اشتباه تایپی نیست درست است ۶۳ پارک! رقم عجیبی که واقعاً در سطح شهر وجود دارد. ولی انگار این پارک‌ها دیده نمی‌شوند. اکثر شهروندان اسم چند پارک معروف مثل پارک شهر، ملت، توحید و کشاورز را شنیده‌اند ولی اکثر پارک‌های رشت را شهروندان نمی‌شناسند و یا حتی نمی‌دانند کجا وجود دارد. با سفر به شهر‌های دیگر مثل اصفهان، همدان، شیراز، تهران، تبریز، مشهد یکی از جاذبه‌های این شهر رفتن به پارک‌ها حتی با خرید بلیط ورودی است. مثل باغ پرندگان، پارک گل‌ها، پارک نادری، پارک خزندگان، رویا پارک، هیومین پارک یا پارک ژوراسیک.

  اینکه در هر زمینی چند گل و درختچه بکاریم و چند روشنایی و وسیله ورزشی و نیمکت بگذاریم‌، تعریفی منسوخ شده از پارک است‌. پارکها ضمن اینکه باید جذابیت بصری داشته باشند، می بایست محتوا سازی به همراه تفکر خاص در طراحی آنها لحاظ شود.

تا مردم با رغبت برای دیدن پارک به آنجا بروند و ضمن استراحت همراه با آرامش ساعتی را برای دیدن پارک صرف کنند. به نظر می رسد بسیاری از پارک‌های ما مثل پارک اندیشه، بوستان کشاورز، مفاخر، آب آسیاب و خیلی از پارک‌های کوچک به مکانی امن برای پاتوق ساقی‌ها و معتادان تبدیل شده است و خانواده‌ها و نوجوانان احساس امنیت نمی‌کنند که داخل پارک شوند.

مطمئناً برخورد فیزیکی و یا وجود نیروی انتظامی نمی‌تواند در این زمینه راهگشا باشد. علاوه بر اینکه بودجه لازم وجود ندارد تجربه این چند ساله نشان داده است با این نوع برخوردها مسأله حل نمی شود. باید با ایجاد جذابیت‌های بصری و محتواسازی پارک‌ها به محل جذابی برای حضور خانواده‌ها و اقشار مختلف مردم تبدیل شوند.هر وقت این اتفاق بیفتد دیگر شاهد حضور افرادی مثل ساقی‌ها و یا اشرار نخواهیم بود. پیشنهاد مشخص برای اینکه پارک‌های موجود را از این وضعیت خارج کنیم وهمچنین برای احداث پارک‌های آینده بایستی محتواسازی تخصصی در این امر صورت گیرد و ایجاد پارک‌های موضوعی در دستور کار شهرداری قرار گیرد.

معماری یک پارک موضوعی با دقت استادانه‌تری از یک پارک شهری طراحی می‌شود. پارک‌های موضوعی به عنوان جاذبه‌های تفریحی بر مبنای موضوعی خاص شکل می‌گیرد و فعالیت‌ها، ساخت وسازها و هر آنچه که در آن‌ها ارایه می‌شود، تحت تاثیر این موضوعات است.

 در سرا سر جهان پارک‌های موضوعی* با هدف انتقال  مفاهیم اجتماعی، یا آموزش اجتماعی وعلمی یا معرفی آثار هنری، و محل نشان دادن آداب و رسوم محلی و معرفی و تبلیغ محصول خاص آن منطقه  به بازدیدکنندگان احداث می‌شود.

 پارک‌های موضوعی علاوه بر ایجاد جذابیت برای عموم مردم می‌تواند عامل اصلی جذب توریست و ماندگاری آن در شهر ما شود. آمار  نشان می‌دهد توریست‌هایی که وارد استان گیلان می‌شوند، میانگین دو ساعت در رشت می‌مانند.این زمان برای شهرهایی مثل اصفهان، شیراز و تبریز  ۴۸ تا ۷۲ ساعت است. رشت به علت مرکز استان بودن به مرکز پخش مسافران برای شهرهای دیگر استان تبدیل شده است و جذابیت خاصی برای گردشگران ندارد.

 ایجاد پارک‌های تخصصی و واگذاری نگهداری پارک‌ها به بخش خصوصی می‌تواند علاوه بر اینکه هزینه بالای نگهداری پارکها را از دوش شهرداری برمی‌دارد،خود به منبع درآمدی پایدار برای شهرداری تبدیل شود.

پارک‌های موضوعی را با توجه به آب و هوا  و استعدادهای شهر رشت می توان در چندین محور تعریف کرد که هرکدام از این محورها می توانند دارای زیرمجموعه تخصصی خود باشند.

 ۱ – پارک‌های هنری

 ۲ – پارک‌های مذهبی

۳ -  پارک‌های غذا

 ۴ – پارک‌های شغلی و مهارتی

 ۵ – پارک‌های حیوانات

۶ – پارک‌های صیفی‌جات

 ۷ – پارک‌های تاریخی

 ۸ -  پارک‌های آموزشی

 ۹ –پارک‌های فرهنگی

۱۰ – پارک‌های اجتماعی

۱۱ – پارک‌های میوه

۱۲ – پارک‌های علمی

در یادداشت‌های بعد به تفضیل در مورد هر پارک خواهم پرداخت.

* در هفته‌های آینده سلسله مطالبی با عنوان پارک‌های موضوعی در رشت به قلم نویسنده در کلانشهر منتشر می‌شود.

قسمت دوم پارکهای موضوعی با عنوان «احیای جذابیت های رشتِ قدیم با احداث یک پارک تاریخی کاربردی» را اینجا بخوانید